چکیده:
هر بحران یا شوکی اختلال در جامعه و دور شدن از اهداف و کارکردهای تعیینشده و کاهش پایداری را به همراه دارد. به همین دلیل ضروری است که برنامهریزی، با تمرکز بر تابآوری مدنظر قرار گیرد. تنها در این صورت است که در مواجهه با یک شوک ناگهانی، اجتماع نهتنها اختلال را جذب کرده و خود را ساماندهی میکند، بلکه قادر است وضعیتش را به شرایط بهتر نیز ارتقاء دهد. هدف از این تحقیق بررسی وضعیت تابآوری استان همدان در سه بعد جمعیت و جمعیتشناسی، زیرساختها و اقتصادی با بهکارگیری نظر نخبگان در تعیین ابعاد مختلف در تابآوری استان همدان و باهدف شناسایی نقاط قوت و ضعف استان همدان از منظر تابآوری میباشد. پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربری بوده و روش تحقیق، توصیفی- پیمایشی است. بخش نخست تحقیق روشی مبتنی بر مطالعات کتابخانهای و استفاده از گزارشهای تهیهشده توسط ارگانهای مختلف نظیر طرحهای جامع، تفصیلی، آمایش استان و آمارنامهها حاصلشده است. در بخش دوم مطالعه ابتدا فاکتورهای مطرح در تابآوری در قالب چارچوب PEOPLES تبیین شد. سپس با استفاده از تکنیک دلفی و TRIZ ابعاد و فاکتورهای نهایی ارائه شد و با انجام مطالعات و محاسبات لازم تابآوری استان همدان در ابعاد و مؤلفههای مختلف مورد ارزیابی و سنجش قرار گرفت. نتایج حاصل از پژوهش حاضر نشان میدهد که در بعد جمعیتشناسی کمترین میزان تابآوری را نرخ رشد (67/0) و بیشترین میزان تابآوری را تراکم جمعیت و نسبت جنسی (98/0) داشتهاند. همچنین نتایج در ارتباط با بعد زیرساختها نشان میدهد که مصرف برق در بخش خانگی فاقد تابآوری و خدمات آموزشی و خدمات درمانی دارای تابآوری کامل (برابر با یک) میباشند. درنهایت نتایج بهدستآمده در بعد اقتصادی نشان میدهد که بیشترین تابآوری را جمعیت غیرفعال (97/0) و کمترین تابآوری را میزان اشتغال در بخش کشاورزی (78/0) دارا میباشند.
Every shock or crisis usually causes social disorder، divates the society from its predefined goals and functions، and reduces sustainability. Therefore، planning with an emphasis on resilience should be focused on. In such a condition، when the society confronts a sudden shock، it is not only able to absorb disorders and organize itself، but also it can improve its condition to a higher level. The aim of this study was to investigate the resiliency of the state of Hamadan in three dimensions of population and demography، infrastructure، and economy using experts’ opinions to determinethe different aspects of resiliency in Hamadan and to identify its strengths and weaknesses from the perspective of resilience. The present research is an applied which employs a descriptive survey design. The first section is prepared based on literature review and using reports presented by various organizations، such as comprehensive and detailed province plans and statistical reports. In the second section، resilience factors are discussed based on PEOPLES framework. Afterwards، using Delphi and TRIZ techniques، the final factors and dimensions are presented. Then، the resilience of Hamadan has been evaluated. The results showed that from a demographic point of view، the least resiliency belonged to the growth rate (0.67) whereas population density and sex ratio (0.98) had the highest amount of resiliency. In addition، the findings displayed that from the infrastructure point of view، electricity consumption in the domestic sector had no resiliency while education services and healthcare had full resiliency. Finally، from the perspective of economy، results indicated that inactive population had the high amount of resiliency (0.97) and the least amount of resiliency belonged to the employment rate in the agriculture sector (0.78).
خلاصه ماشینی:
"ارزیابی ابعاد و مؤلفه های مؤثر بر تاب آوری منطقه ای با استفاده از تکنیک TRIZ (مطالعه موردی: استان همدان ) نادر زالی :١ دانشیار گروه شهرسازی، دانشگاه گیلان ، رشت ، ایران مهدی سهرابی رضوان : کارشناسی ارشد برنامه ریزی منطقه ای، دانشگاه گیلان ، رشت ، ایران دریافت : ١٣٩٥/٤/٢٥ صص ٥٢- ٤١ پذیرش : ١٣٩٥/١٢/٢٠ چکیده هر بحران یا شوکی اختلال در جامعه و دور شدن از اهداف و کارکردهای تعیین شده و کاهش پایداری را به همراه دارد.
تحلیل توصیفی ابعاد و مؤلفه های تاب آوری استان همدان : اطلاعات مربوط به سه بعد جمعیت و جمعیت شناسی، زیرساخت ها و بعد اقتصادی استان همدان از سال ١٣٦٥-١٣٩٠ در قالب ٢٢ مؤلفه (جمعیت ، درصد شهرنشینی، درصد روستانشینی، تراکم جمعیت ، نرخ رشد، نسبت جنسی، نسبت وابستگی، نسبت جوانی، نسبت سالخوردگی، سطح راه ، پست ، آب ، برق ، آموزش ، خدمات درمانی، مسکن ، جمعیت فعال ، جمعیت غیرفعال ، اشتغال ، میزان اشتغال در صنعت ، میزان اشتغال در کشاورزی، میزان اشتغال در خدمات ) جمع آوری و استخراج شده است .
پیشرو بودن بعد جمعیت شناسی بسیار حائز اهمیت است چراکه جمعیت کشور آهنگ رشد بسیار کمی دارد و حتی در بسیاری از نواحی به طور طبیعی (بدون وقوع بحران و به دلیل تغییر در نگرش ها و سبک زندگی مردم ) جمعیت در حال کاهش است اما به هیچ وجه کافی نیست و نباید باعث غفلت برنامه ریزان و متخصصین از کمک به ارتقای وضعیت و بهبود شرایط سایر ابعاد در مسیر تاب آوری استان همدان بشود."