چکیده:
هجرت دانشمندان شیعه به مناطق شام و وجود برخی دولتهای شیعی شامات، از جمله عوامل مؤثر بر رشد علوم مختلف عقلی و نقلی در این منطقه بوده است. این مقاله، با بهرهگیری از فهارس و منابع رجالی و شرححالها و نیز تواریخ عمومی و محلی و خاندانها و دودمانها، کوشیده است عوامل حضور علمای شیعه در شام و نقش آنها در گسترش فرهنگ و علوم اسلامی را تا پایان قرن هفتم هجری مورد بررسی قرار دهد. به استناد یافتههای پژوهش و با توجه به آثار ماندگار مکتوب و غیرمکتوب، میتوان از سهم بزرگ علمای شیعه در این زمینه سخن گفت.
خلاصه ماشینی:
نقش دانشمندان شیعه در گسترش فرهنگ و تمدن اسلامی در شامات از آغاز تا پایان قرن هفتم هجری هجرت دانشمندان شیعه به مناطق شام و وجود برخی دولتهای شیعی شامات، از جمله عوامل مؤثر بر رشد علوم مختلف عقلی و نقلی در این منطقه بوده است.
این مقاله، با بهرهگیری از فهارس و منابع رجالی و شرححالها و نیز تواریخ عمومی و محلی و خاندانها و دودمانها، کوشیده است عوامل حضور علمای شیعه در شام و نقش آنها در گسترش فرهنگ و علوم اسلامی را تا پایان قرن هفتم هجری مورد بررسی قرار دهد.
مقالات و کتابهایی درباره نقش علما و دانشمندان شیعه نوشته شده است؛ اما در مورد نقش آنان در شامات کار مستقلی انجام نشده است؛ هرچند در لابهلای متون تاریخی و برخی از کتابها، به مواردی اشاره شده است؛ از جمله میتوان این منابع را نام برد: کتاب: حلب و تشیع از شیخ ابراهیم نصرالله، احیاء الحلب واسواقها از خیرالدین اسدی، دولت حمدانیان تألیف فیصل عامر و ترجمه ذکاوتی، تمدن اسلامی در سرزمین شام از برافتادن بنیامیه تا برآمدن ایوبیان از اعظم رحمتآبادی و مقاله «بررسی وضعیت شیعیان در حلب عهد بنیمرداس» از حسین بادکوبه و محجوب زمانی.
مراکز آموزشی و علمی * حوزه علمیه و مدارس در دوره حمدانیان، زمینه و بسترسازی ایجاد حوزه علمیه حلب و گسترش آن از سوی دانشمندان شیعه فراهم شد و در دوره بنیمرداس، این حوزه به شکوفایی رسید و عالمان بسیاری را تربیت کرد که کتاب ابنابیطی به نام الحاوی فی رجال الشیعة الامامیة به بسیاری از عالمان اشاره کرده است.