چکیده:
در آیه 5 سوره قصص از این اراده خدا سخن به میان آورده که مستضعفان را وارث حکومت در زمین و پیشوایان مردم قرار دهد. مفسران فریقین درباره مقصود از مستضعفان و پیشوایان اختلاف نظر دارند. در این مقاله به روش تحلیلی این آیه در سه محور، بررسی و ضمن نگاهی تاریخی به دیدگاه های صحابه و تابعان و مفسران اهل تسنن و شیعه و روایات اهل بیت، دیدگاه های مفسران به روش تطبیقی ارزیابی شده است. سپس با تکیه بر دیدگاهی که معنای ظاهری قصص قرآن در ارتباط با امت های پیشین را تنزیل قرآن، و اغراض قصه های قرآن که در ارتباط با امت پیامبر خاتم تحقق می یابد را تاویل آن ها می داند، نتیجه گرفته شده که تحقق حکومت بنی اسرائیل بر مصر و فلسطین و زوال حکومت فرعونیان، که در تفاسیر تابعان و اهل تسنن به عنوان تفسیر آیه 5 قصص بیان شده، تنزیل آیه، و ظهور و پیروزی دین اسلام به دست پیامبر خاتم و حفظ و گسترش آن به دست امامان معصوم و تحقق کامل آن در سراسر عالم، در حکومت جهانی حضرت مهدی که غرض آیه یاد شده است، معنای تاویلی آیه شریفه می باشد، و بدین ترتیب دیدگاه مفسران تابعی و مفسران اهل تسنن از یک سو و دیدگاه مفسران شیعه از سوی دیگر به یکدیگر نزدیک شده است.
خلاصه ماشینی:
سپس با تکیه بر دیدگاهی که معنای ظاهری قصص قرآن در ارتباط با امتهای پیشین را تنزیل قرآن، و اغراض قصههای قرآن که در ارتباط با امت پیامبر خاتم( تحقق مییابد را تأویل آنها میداند، نتیجه گرفته شده که تحقق حکومت بنیاسرائیل بر مصر و فلسطین و زوال حکومت فرعونیان، که در تفاسیر تابعان و اهلتسنن به عنوان تفسیر آیه 5 قصص بیان شده، تنزیل آیه، و ظهور و پیروزی دین اسلام به دست پیامبر خاتم( و حفظ و گسترش آن به دست امامان معصوم و تحقق کامل آن در سراسر عالم، در حکومت جهانی حضرت مهدی( که غرض آیه یاد شده است، معنای تأویلی آیه شریفه میباشد، و بدین ترتیب دیدگاه مفسران تابعی و مفسران اهلتسنن از یک سو و دیدگاه مفسران شیعه از سوی دیگر به یکدیگر نزدیک شده است.
شیخ طوسی هم بعد از بیان قول قتاده نقل میکند: از اصحاب امامیه است که این آیه در شأن حضرت مهدی( نازل شده است و خدای متعال بعد از استضعاف بر او منت گذاشته او را امام و وارث آنچه که از ملک و اموال در تحت تصرف ظالمان بوده قرار میدهد.
(طوسی، ج8، 129) طبرسی نیز بعد از بیان قول ابن عباس و قتاده که گذشت از حضرت علی و زینالعابدین و امام باقر( نقل کرده است: داستان ما داستان بنیاسرائیل و فرعونیان است و ما مشمول این آیه هستیم.