چکیده:
عبداللطیف بغدادی طبیب، زیست شناس، پژوهشگر، مورخ و حکیمی ذوفنون است که کتاب الافادهوالاعتبار را متاثر از همین مهارت های خود تدوین کرده است. این کتاب که بیشتر در زمرﮤ تاریخ های محلی مصر شناخته شده است، صرف نظر از ارزش علمی، به علت برخورداری از روش خاص مولف در جمع آوری اطلاعات و تنظیم داده ها، با سایر نوشته های تاریخی پیش و پس از خود متفاوت است. بی شک این مهم در پژوهش های تاریخی مهم و درخور توجه است. نوشتار حاضر برآن است که با مطالعه وجوه غالب بر این کتاب و ارزیابی بینش و روش تاریخی مولف، واقعیت تاریخ نگاری وی را در جایگاه مورخی مسلمان و درعین حال غیرحرفه ای نشان دهد. به نظر می رسد که الافاده بیشتر از آنکه اثری تاریخی و جغرافیایی باشد، رساله ای در مباحث مربوط به تاریخ پزشکی، زیست شناسی و زمین شناسی است که البته دستاورد پژوهش و تفحص میدانی مولف است. ازآنجاکه در این اثر، از ذکر مراجع داده های تاریخی غفلت شده است و ثبت و ضبط دیده ها و شنیده ها اساس کار تالیف بوده است، اعتماد و استناد بدان ها مستلزم تامل و دقت نظر بیشتری است.
Abd al-Latif al-Baghdadi is a skillful Physician, biologist, researcher, historian and scientist that wrote his book ‘Al-Ifdda wa '1-Etebar’ based on these skills. This book, which is more known for the history of Egypt, is different from the other historical writings, irrespective of scientific value, is different from the other historical writings due to the particular method of the author in collecting information and setting the data. Undoubtedly, this is an important historical issue. The present article to study the dominant aspect of this book and the author's assessment of intelligence and historical method and the reality of his historiography as a Muslim, yet non-professional, historian. It seems that, Alafadh, rather than being a historical and geographical work, is a treatise on topics related to the history of medicine, biology and geology, which is, of course, the result of the author's field investigations. Since this work ignores the references to historical data, recording and capturing the views and hearings is the basis of the work of the writer, trusting on it needs more reflection.
خلاصه ماشینی:
صرف‌نظر از احتجاج‌های پژوهشگران در این خصوص، مطالعه وجوه غالب بر این کتاب نیز نشان می‌دهد که عبداللطیف در نگاشتن الافاده، هرگز به‌صورت حرفه‌ای قصد نگارش اثری تاریخی را نداشته است و بیشتر درصدد بوده است تا اطلاعات درخور توجهی از تجربیات پژوهشگراﻧﮥ خود را در جایگاه طبیب، زیست‌شناس و جغرافی‌دانی آگاه و متبحر در اختیار مخاطب خود قرار دهد؛ بنابراین در برخورد با منابع و مستندات اخبار و داده‌های علمی و تاریخی‌اش نیز به روش خاص خود عمل کرده است.
بررسی‌های انجام‌شده نشان می‌دهد که کتاب الافاده کمتر از منظر تاریخ نگاری و تاریخ‌نگری مطالعه شده است یا دست‌کم اثر درخور توجهی در این زمینه مشاهده نشده است؛ بنابراین پژوهش حاضر با هدف دستیابی بهتر به واقعیت تاریخ نگاری عبداللطیف و با فرض این مطلب که استیلای حرفه طبابت و زیست‌شناسی مؤلف بر تاریخ نگاری‌اش، الافاده را به رساله‌ای علمی و پژوهشی در باب حیات طبیعی و انسانی مصر تبدیل کرده است، تا اثری تاریخی با اسناد و براهین متقن و مستدل، می‌کوشد ضمن معرفی دقیق‌تر این اثر و نمونه‌پژوهی وجوه غالب بر آن، میزان تأثیرگذاری حرفه و شغل اصلی مورخ را بر تاریخ نگاری وی ارزیابی کند.
عبداللطیف با تکیه‌بر برخی کتب قدیمی صابئی، اغازیمون و هرمیس را صاحبان نخستین قبور این دو هرم معرفی کرده است و ضمن اینکه مخاطب خود را برای مطالعه بیشتر در این باره به کتاب دیگر خود، یعنی اخبار مصر کبیر، ارجاع داده است، تصریح کرده است که به‌عقیدﮤ پیشینیان، این دو فرد از انبیای بزرگ مصر باستان بوده‌اند که از سرزمین‌های دور به این دیار مهاجرت کرده‌اند (عبداللطیف، 1983: 48).
کلیدواژه ها:
مصر
،
تاریخ نگاری اسلامی
،
تاریخ نگاری محلی
،
الافاده و الاعتبار
،
عبدللطیف بغدادی
Islamic Historiography
،
Abd al Latif al Baghdadi
،
Local Historian
،
Al Ifdda wa '1 Etebar
،
Egypt
(
, 
, 
)
