چکیده:
اقتصاد زیرزمینی پدیدهای است که در بیشتر کشورها وجود دارد و نمیتوان منکر وجود آن شد و در چهار دههی اخیر توجه محققان و سازمانهای دولتی بسیاری را در کشورهای مختلف جهان به خود جلب کرده است که این توجه نشانگر اهمیت این مسئله است. داشتن اطلاعات از اندازه و ابعاد اقتصاد زیرزمینی اهمیت فراوانی از نظر فرار مالیاتی، اثر بخشی سیاستهای پولی و مالی، رشد اقتصادی و توزیع درآمد دارد و شواهد، حاکی از افزایش سهم اقتصاد زیر زمینی در بیشتر کشورهای جهان است. در مفهوم گسترده منظور از اقتصاد زیرزمینی فعالیتهایی است که در حسابهای ملی منظور نمیشود. حذف برخی از فعالیتهای اقتصادی از حسابهای ملی که بهعنوان معیار اندازهگیری تولید کالاها و خدمات در یک کشور طی یک دورهی حسابداری به کار میرود، مسائل گوناگونی را به وجود میآورد. هدف اصلی مقالهی حاضر تخمین حجم اقتصاد زیرزمینی ایران در دورهی زمانی 1355 تا 1394 با استفاده از روش تانزی و شناسایی عوامل اثرگذار بر آن با استفاده از روش یوهانسن- جوسلیوس و (VECM)[1] میباشد. نتایج حاصل نشان میدهد که اقتصاد زیرزمینی حجم بالایی از اقتصاد کشور را به خود اختصاص داده است و در دورهی زمانی مورد مطالعه روند رو به رشدی را نشان میدهد. علاوه بر این، دو عامل حجم دولت و درآمد حاصل از منابع، رابطهی مثبت و معناداری با حجم اقتصاد زیرزمینی دارند.
طبقهبندی JEL: H26, O17
2. Vector Error Correction Model
The underground economy is a global phenomenon that exists in all countries of the world and it has attracted the attention of many researchers and government organizations in different countries. Having information of the size of the underground economy is very important from the aspect of tax evasion، the effectiveness of monetary and fiscal policy، economic growth and income distribution. Evidence indicates the increased share of underground economy in most countries of the world. In broad concept، the underground economy is those activities which are not included in the national accounts. Removing some of the economic activities from the national accounts which are used as a measure of a country's output of goods and services during an accounting period creates numerous problems. The main purpose of this paper is to estimate the size of the underground economy in the period 1976 to 2010 by the method of Tanzi and identify factors influencing it by the method of Johansen-Juselius and (VECM). The results show that the underground economy allocated a high volume of the country's economy to itself and shows a growing trend in the time period of study. In addition، both size of government and revenue have a significant and positive relationship with the size of the underground economy.
خلاصه ماشینی:
گفتـه می شود که انگیزه ی اصلی عاملان اقتصادی از روی آوردن به اقتصاد غیـررسـمی ، ایجـاد فضای عدم شفافیت در ساز و کار فعالیتی به منظور فرار از چارچوب های قانونی است کـه این امر یعنی فرار از قانون خود می تواند ناشی از عوامـل انگیزشـی گونـاگونی باشـد کـه برخی مربوط به شیوه ی دخالت دولت و برخی ناشـی از سـاختار کـلان اقتصـاد و گـروه دیگر به علت ماهیت خود فعالیت اقتصادی می باشد (نیکپور، ١٣٨٣).
٢-٢- عوامل مؤثر بر اقتصاد زیرزمینی بررسی وضعیت اقتصادی کشورها نشان می دهـد کـه در آن کشـورها فعالیـت هـای رسمی نشده به دلیل فرار از محدودیت های مربـوط بـه قـوانین و مقـررات وجـود دارد و شواهد گواه آن است که روند آن نیز رو به افـزایش اسـت .
آزمون دیکی فولر تعمیم یافته )به تصویر صفحه مراجعه شود( مأخذ: محاسبات نویسندگان همان طور که در جدول مشاهده می شود، قدر مطلق آماره ی دیکی فولر تعمیم یافته محاسبه شده برای متغیرهای اقتصاد زیرزمینی ، درآمد سرانه ، بیکاری ، تورم ، اندازه دولت ، درآمدهای حاصل از منابع ، از قدر مطلق مقدار بحرانی در سطح ١ % کوچکتر است و این متغیرها ناپایا هستند، اما قدر مطلق آماره ی دیکی فولر تعمیم یافته ی محاسبه شده برای دو متغیر بار مالیاتی و محدودیت از قدر مطلـق مقـدار بحرانـی در سـطح ١ % بـزرگتـر می باشد و این متغیرها پایا هستند.
An Empeirical Analysis of the Impact of Government Tax and Auditing Policies on the size of the Underground Economy: the case of the united states, 1993-1994, American Journal of Economics and sociology, 56, 173-185.
On the Asymmetric Relationship Between the size of the Underground Economy and the chang in Effective Tax Rate Intaiwan Economics LetterS, 117, 343-430.