چکیده:
از سال 2011 که موج جدید بیداری اسلامی آغاز شد، نظم موجود در خاورمیانه با چالش جدی روبهرو گردید و بازیگران منطقهای و بینالمللی کوشیدند نظم موردنظر خود را در این دوره گذار مستقر کنند. دراینمیان، خاورمیانه عرصه تجدیدنظرخواهی جمهوری اسلامی در نظم منطقهای است و کانون تحقق اهداف و منافع فراملی آن شمرده میشود. هدف از نگارش این مقاله، تحلیل وضعیت و مفهومسازی موقعیت جمهوری اسلامی در خاورمیانه با تاکید بر مقطع زمانی شش سال اخیر است. فرضیه مقاله برای پاسخ به پرسش چگونه عمق راهبردی جمهوری اسلامی در خاورمیانه از سال 2011 تا 2017 متحول شده است؟ اینگونه صورتبندی شده است: عمق راهبردی جمهوری اسلامی از عمق راهبردی نرم به عمق راهبردی هوشمند در حال تکوین است. عمق راهبردی هوشمند، ترکیب زیرکانه عمق راهبری نرم و قدرت هوشمند است که در عراق محقق شده و در سوریه و یمن در حال تحقق و آزمون است. فرضیه مقاله با روش تحلیلی ـ توصیفی پردازش شده است.
Since the initiation of Islamic vigilance in 2011, the existent order in Middle East has encountered with serious challenge and accordingly the regional and trance regional actors have tried to settle their favorable order in this transient era. The Middle East has been the arena of Islamic republic’s asking for the reviewing the regional order and the center of fulfillment of its goals and international benefits. The purpose of writing this article is the analyzing and conceptualizing the Islamic republic’s status in Middle East with the emphasis on the recent six years. The hypothesis of the article is to answer the question on how the strategic depth of Islamic republic in Middle East has modified from 2011 to 2017. The strategic depth of Islamic republic is developed from the soft strategic depth to the intelligent strategic depth. The intelligent strategic depth is the blend of soft strategic depth and intelligent power realized in Iraq and it is being measured and realized in Syria and Yemen. The hypothesis of the article has been tested via the descriptive-analytical method.
خلاصه ماشینی:
تکوین عمق راهبردی هوشمند جمهوری اسلامی ایراندر خاورمیانه از سال 2011 که موج جدید بیداری اسلامی آغاز شد، نظم موجود در خاورمیانه با چالش جدی روبهرو گردید و بازیگران منطقهای و بینالمللی کوشیدند نظم موردنظر خود را در این دوره گذار مستقر کنند.
بیداری اسلامی، جمهوری اسلامی، خاورمیانه، قدرت نرم، عمق راهبردی هوشمند مقدمه خاورمیانه در میان مناطق ژئوپلتیک جهان، موقعیت منحصر به فردی دارد؛ تحولات این منطقه تحت تأثیر متغیرهای متداخل ملی، منطقهای و بینالمللی شکل میگیرد.
در اینجا باید به تفاوتی اساسی میان قدرت نرم و عمق راهبردی نرم اشاره کرد: درحالیکه قدرت نرم، نتیجه اقدامات ارادی، هدفمند و جذاب یک کشور در فراسوی مرزهای خود است، عمق راهبردی نرم، اشتیاق و جذبهای است که از سوی دیگران درباره انقلاب ایجاد میشود.
درحالیکه پس از پیروزی انقلاب اسلامی، اقدامات زیادی از سوی رقبا و دشمنان منطقهای و فرامنطقهای برای رقیقسازی و محدودسازی عمق راهبردی نرم جمهوری اسلامی انجام شد، اما تحولاتی مانند سقوط صدام در سال 2003، زمینه تعمیق نفوذ نرم ایران را فراهم کرد.
اگرچه تحریمهای غیرهستهای علیه جمهوری اسلامی تداوم دارد و حتی در دولت ترامپ برای تشدید آنها تلاش میشود، بههرحال بهرغم همه فشارها ایران توانسته است بر تحریمهای هستهای غلبه کند و بهاینصورت موقعیت خود را بهعنوان قدرت منطقهای تثبیت کرده است.
با توجه به اثرگذاری ویژه نیروهای شبهنظامی مانند حشد الشعبی در عراق و حزبالله لبنان و نیز توان موشکی در تعمیق عمق راهبردی هوشمند جمهوری اسلامی در منطقه، با رویکرد آیندهپژوهانه میتوان پیشبینی کرد رقیقسازی عمق راهبردی هوشمند جمهوری اسلامی، در آینده نزدیک در دستور کار قدرتهای منطقهای و بینالمللی قرار خواهد گرفت.