چکیده:
خلافت فاطمی در اواخر قرن سوم هجری در شمال آفریقا پاگرفت. علویان همیشه میگفتند
پیشوایی مسلمانان از ایشان است که فرزندان امام علی(ع)» پسر عم و داماد پیغمبر(ص)»
اینکه خلافت فاطمی در ولایتهای غربی پا گرفت و رقیب عباسیان شد. خلافت فاطمیان بر
فاطمیان را عبیدیان هم میخواندند. زیرا نسب ایشان به عبیدالله مهدی خلیفه اول فاطمی
میرسید. و هم علویان مینامیدند که دعوی از نسب امام علی(ع) داشتند و خود را به حضرت
فاطمه زهرا(س) منسوب میکردند. عنوان «شاهان» نیز به ایشان داده شده است.
فاطمیان مانند عباسیان نام خدا را به لقب خویش میافزودند (ابراهیم حسن, 6۰۰:۱۳۷۸)
«و این چنان بوده است که یکی از فرزندان امیرالمومنین, حسینبن علی(ع) که او را المعزالدین گفتهاند ملک مغرب گرفته است تا اندلس و از مغرب به سوی مصر لشکر فرستاده است و چون
لشکر به آن موضع رسید آن را قاهره نام نهادند و در مصر سپهسالاری از آن خلیفه بغداد بود»
(قبادیانی ، 61:1351) یعنی دوران خلیفه معز 341 تا 364 ه.ق او که مردی دانشور بود و چند زبان میدانست از تدبیر و دقتنظر بهره کافی داشت. در دور وی همه قبایل بربر مطیع دولت
فاطمی شدند (ابراهیم حسن, ۵۰6).
قهرمان فتوح این دوران جوهر صقلی (اهل جزیرة سسیل» بود که او را جوهر رومی (یونانی)
نیز گفتهاند. وی در یکی از ولایتهای بیزانس و محتملا سیسیل زاده و در قیروان به غلامی
فروخته شده بود. جوهر پس از آنکه به سال ۳۵۹ پیروزمندانه وارد فسطاط پایتخت مصر شد
بلافاصله بنیاد شهری را آغاز کرد که قاهره نام یافت.
جوهر دشمن قرمطیان بود که در بیشتر نواحی شام قدرت فراوان داشتند. خلیفه معز, جوهر
را با سپاهی فراوان فرستاد تا در اقصای آفریقیه مناطقی را که در قلمرو فاطمیان نبود به اطاعت
درآورد. او تا اقیانوس اطلس پیش رفت و هدیهای از ماهی اقیانوس برای معز فرستاد؛ یعنی نود
تسلط پافتند و اعتبار دولتشان فزونی گرفت (خیری, ۱۰۸:۱۳6۲).
در میان اردوی جوهر در بیرون» فسطاط به سرعت به صورت شهری درآمد که در اول بهنام
شهر همتای خود در آفریقیه که هنوز معز در آنجا اقامت داشت منصوریه خوانده شد. (دفتری,
112:1378) و بعد قاهره نام گرفت.