چکیده:
تبیین کتاب، یکی از رسالتهایی است که قرآن کریم در آیات مختلفی آن را برای پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله برشمرده است. برخی مراد از تبیین کتاب در این آیات را تفسیر و کنار زدن پرده ابهام از چهره مفاهیم آن میانگارند. در این نگاه مفاهیم کتاب قرین اجمال و ابهام بوده است و دسترسی به مراد آن، جز در پرتو تفسیر سنّت، میسّر نیست. برخی نیز تبیین کتاب را تعبیری دیگر از ابلاغ و اعلام آشکار آیات قرآن میدانند. این نوشتار بر آن است که با تکیه بر معناشناسی این واژه در آیات الهی میتوان دریافت که تبیین ملازم با وجود اجمال نیست و تلاش در راستای ابلاغ فراگیر و دقیق آیات و حفظ آن از آمیختگی با دیگر کلمات، در زمره رسالت تبیین کتاب، ارزیابی میگردد، اما تبیین در ابلاغ واژگان خلاصه نمیگردد و شامل مواردی همچون تقریر و تاکید آموزههای قرآن به بیانهای مختلف، توضیح واژگان، بیان حقایق و مصادیق و تفصیل آیات نیز میگردد.
خلاصه ماشینی:
تبيين در راستاي بلاغ مبين در آياتي از قرآن کريم «بلاغ» رسالت يگانه پيامبر معرفي شده است، چنانچه فرمود: «ماٰ عَلَى الݠرݩّݨَسݧݧُولݭݫِ اِلَّا الݠْبݧَلاٰݣݣݣعݩݧݐݩُ» (مائده / 99) و در آياتي آن را مقيد به وصف «مبين» نموده است، آنجا که فرمود: «اَںݧݧݐَّماٰ عَلٰى رَسݩݧُولِنَا الْبݧَلاٰݣݣغݧُ الْمُبٖینُ» (مائده / 92) اگر «الْبݧَلاٰݣݣغݧُ الْمُبٖینُ»، بهعنوان تنها رسالت پيامبر قلمداد ميشود، ميتواند به اعتبار تلاش و کوشش آشکاري باشد که در جريان ابلاغ صورت ميگيرد که پيام الهي در سطحي وسيع و فراگير به همه امت ميرسد و ميتواند به اعتبار روشني پيامي باشد که از سوي پيامبر به امّت ابلاغ ميگردد، امّا سخن در اين است که آيا قرآن از آن وضوح برخوردار است که پيامبر با ابلاغ و رساندن آن به امّت، مرحلهاي از وظيفه خويش مبني بر بلاغ مبين را انجام داده باشد، يا آنکه آيات، تنها در پرتو تفسير و بيانات پيامبر است که ميتواند حامل پيام روشني براي جامعه اسلامي باشد؟ يا لااقل بخشي از آيات الهي تنها در پرتو هدايتها و روشنگريهاي پيامبر، بار معرفتي خواهد داشت و آموزهاي را از آن ميتوان دريافت.
عبارت «اݦَںݦݩݐݨݧْرݩݐَݢݢلݠݨْنآٰ اِلَیْكَ» اگرچه گوياي آن است که تلقّي وحي تنها از سوي پيامبر صورت ميگيرد و او است که مستقيم پيام وحي را دريافت ميکند، امّا تعبير «ماٰ ںݐݦُرݦݩݐِّلَ اِلَیݨݧْهِمݨْ» افادهگر اين نکته است که قرآن، براي مردم و جهت بهرهمندي آنان نازل شده است و اين امر گوياي اين حقيقت است که قرآن براي درک و فهم مردم، مهيا و آماده است و پيامبر عهدهدار ابلاغ آن است و البته ابلاغ پيام الهي همانگونه که ممکن است در قالب الفاظ و واژگان وحياني صورت گيرد، ممکن است با سخنان و کلماتي از سوي پيامبر انجام پذيرد، ازاينرو آنچه از سنت درجهت تقرير مفاد آيات الهي رسيده است، در راستاي تبيين، قابل ارزيابي است.