چکیده:
با رشد سریع جمعیت شهری در جهان و افزایش نگرانی در مورد محیط زیست، چالش ایجاد شهر پایدار برای زندگی در اولویت برنامه ریزان شهری قرار گرفت و ایده بوم شهر واکنشی بر این نگرانی ها بود. ایده بوم شهر، یا شهر اکولوژیک را می توان آخر یا ادامه رویکردهای توسعه شهری در چارچوب الگوی نظری توسعه پایدار دانست؛ از این رو، هدف از انجام این پژوهش، ارزیابی توسعه بوم شهر در سکونتگاه های شهری استان آذربایجان شرقی در چارچوب الگوی نظری توسعه پایدار است. جامعه آماری شامل 20 شهر استان آذربایجان شرقی بر پایه آمارگیری سال 1390 است. برای ارزیابی از 3 مولفه اصلی امنیت اکولوژیک، بهداشت محیط اکولوژیک و سوخت وساز صنعتی اکولوژیک در قالب 24 شاخص استفاده شده است. به منظور بیان اهمیت نسبی هریک از شاخص ها، از مدل ای .ان .پی و برای تحلیل داده ها از پرامیته استفاده شده است. نتایج حاصل از تحلیل شبکه حاکی از آن است که در میان شاخص های مورد پژوهش، شاخص های X21 (مقدار تولید گندم در زمین های آبی و دیم) و X11 (درصد مطلوبیت دفن اصولی) به ترتیب با کسب امتیاز 059/ 0 و 056/ 0 بیشترین اهمیت را در توسعه بوم شهر دارند. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که از مجموعه شهر های استان آذربایجان شرقی به لحاظ برخورداری از شاخص های بوم شهری، شهر های میانه، سراب و تبریز به ترتیب با کسب پی .آی 369/ 0، 338/ 0 و 258/ 0 در رتبه اول تا سوم و شهر خداآفرین با کسب پی .آی 448/ 0-، محروم ترین شهر استان است. همچنین توزیع فضایی شهر های در صفحه گایا حاکی از آن است که شهر های میانه، سراب و تبریز، نزدیک ترین شهرها به جریان خالص هستند که از پایداری مطلوب و شهرهای هشترود، ملکان، هریس، کلیبر، عجب شیر، اسکو، چاراویماق، ورزقان، جلفا و آذرشهر و به ویژه خداآفرین دورترین شهرها از جریان خالص هستند که از پایداری نامطلوبی برخوردارند و بایستی در اولویت برنامه ریزی های آتی قرار گیرد.
With the rapid increase in urban population in the world and increasing concern about the environment، the challenge of creating a livable sustainable city was a priority for city planners; the idea of the Ecology is in response to these concerns. Ecology town or city ecological idea can be the last or continue to develop sustainable approaches to urban development within the framework of theoretical model. The aim of this study was to evaluate the development Ecology in Eastern Azerbaijan province within the framework of theoretical model of sustainable development. This study is a kind of descriptive and analytical one regarding the purpose of the application and to methods. The population includes 20 city of East Azerbaijan province which was based on the 2012 census. Three main components of ecological security، health، ecological environment and ecological industrial metabolism، are used to assess which were in the form of 24 indicators. ANP model is used to express the relative importance of each indicator. PROMETHEE V model is used to analyze the data. The results of network analysis (ANP) indicate that the indices covered، Indices X21(quantity of wheat in irrigated and rainfed) and X11(buried utility principle Percent) respectively، with points (0.059 and 0.056) canvas utmost importance in the development of the city. The results showed that The province of East Azerbaijan regarding the indicators of urban ecology، Miyaneh city، Sarab and Tabriz، Phi (0.369) Phi (0/338) and Phi (0.258) ranked first، second and third. Besides، KhodaAfarin with Phi (-0.448) is the poorest city in the province. It also suggests that the spatial distribution of cities in Gaia in Miyaneh city، Sarab and Tabriz are the closest towns to the net flow of optimum stability. Hashtrood، MALEKAN، Harris، Kaleibar، Ajabshir، ESCO، Charavimaq، Varzqan، Julfa and Azarshahr and in particular the Khoda Afarin are the farthest cities of the net outflow، having inappropriate stability required to be prioritized in future planning.
خلاصه ماشینی:
"جریان رتبهبندی مثبت، منفی و خالص (رجوع شود به تصویر صفحه) رابطة 5 نتایج جدول 6، رتبة شهرهای استان آذربایجان شرقی از نظر برخورداری از شاخصهای بومشهری بر اساس مدل پرامیته، نشان میدهد که شهرهای میانه، سراب و تبریز به ترتیب با کسب پی.
به طور کلی، نتایج این پژوهش حاکی از آن است که اغلب شهرهای استان که در وضعیت ناپایدار قرار دارند، بیشتر شهرهای کوچک از جمله هشترود، ملکان، هریس، کلیبر، عجبشیر، اسکو، چاراویماق، ورزقان، جلفا، آذرشهر و خداآفرین هستند، با توجه با اینکه بیشتر زمینهای داخل محدودة این شهرها بیاستفاده و خالی است، میتوان با برنامهریزی برای این زمینها و همسو ساختن آن با الگوهای بومشهر، به شکلگیری بومشهر و معیارهای آن در شهرهای محروم استان آذربایجان شرقی امیدوار بود؛ لذا پیشنهاد میگردد مسئولان هر شهر برای کاهش این اخـتلاف در شاخصهای دارای کمترین رتبه همت بیشتری به خرج دهند و از بار سنگین محرومیت مناطق قدری بکاهند و برای جلوگیری از هدر رفت منابع حیاتی به علت تغییرات نادرست کاربری اراضی، از توسعة افقی شهر در اراضی کشاورزی پیرامون شهرها جلوگیری کرده و توسعة شهر بنابر الگوهای شهر فشرده، شهر پایدار و رشد هوشمند را رواج دهند."