چکیده:
امروزه یکی از ارکان اصلی تغنّی و زیباخوانی قرآن که مورد توجه جدی قاریان و مخاطبان ایشان است، به کارگیری قوانین تجویدی در کنار دیگر مؤلفههای مؤثر مانند «صوت و لحن» و رعایت «وقف و وصل» در تلاوت قرآن است. قرائنی تاریخی ـ روایی، کاربرد هنرهای صوتی را در قرائت قرآن مورد تایید قرار دادهاند اما در رابطه با جایگاه احکام تجویدی در خوشخوانی قرآن، اختلاف نظر است. عدهای، به ویژه اهل سنت، با تکیه بر حدیث «سبعة احرف»، با قداستبخشی به قرائتهای گوناگون، چه اختلاف الفاظ (فرشالحروف) و چه اصول قرائت ( احکام تجویدی) ـ که در دورههای گوناگون بر زبان قاریان مشهور جاری بوده است ـ آنها را برگرفته از تعالیم پیامبر(ص) دانستهاند. این پژوهش با بررسیهای تاریخی و مصداقی نشان میدهد که عمدۀ قواعد تجویدی، زائیدۀ عواملی همچون لهجههای عربی بوده و به تدریج قداست یافته است و نمیتوان برای اغلب قوانین آن همچون ادغام، فتح، اماله و مد جایگاه شرعی قائل شد.
خلاصه ماشینی:
این پژوهش با بررسی های تاریخی و مصداقی نشان می دهد که عمدٔە قواعد تجویدی ، زائیدٔە عواملی همچون لهجه های عربی بوده و به تدریج قداست یافته است و نمی توان برای اغلب قوانین آن همچون ادغام ، فتح ، اماله و مد جایگاه شرعی قائل شد.
پیشینۀ تحقیق به طور معمول به پیروی از کتاب های متقدم و مشهور قرائت مانند السبعه ابن مجاهد و تألیفات ابوعمرو دانی و در سده های پسین ، ابن جزری ، این باور عمومیت یافت که اصول تجویدی نیز برگرفته از وحی بوده و توسط رسول اکرم (ص ) خوانده و روایت شده و جزئی از قرائت ایشان بوده است .
مؤلف در این پژوهش تلاش نموده تا با بررسی جوانب مختلف بحث ، به دور از پیش فرض های اولیه ، موضوع تجوید و سهم آن را در قرائت و تغنی قرآن کریم روشن سازد و با نگاهی تحلیلی و جدید به حدیث سبعة احرف ، جایگاه ارزشی مسائل تجویدی را تبیین نماید.
در روایات معصومان علیهم السلام و کتاب های فریقین نیز [معانی مختلفی برای ترتیل و با جزئیات بیشتر بیان شده است که عبارت اند از] صوت نیکو: برای هرچیزی زیوری است و زیور قرآن صوت نیکوست [٣٣، ج٢، ص٤٨٤؛ ١٨، ج١٣، ص٤٧٨؛ ٤٧، ج٢، ص٦١٥]؛ حزن درخواندن : قرآن را به حزن بخوانید [٤٧، ج٢،ص ٦١٤]؛ تأمل و درنگ در خواندن و شتاب نکردن برای رسیدن به انتهای سوره : پیامبر(ص ) به ابن عباس فرمود: «وقتی قرآن می خوانی به ترتیل بخوان .