چکیده:
هدف: هدف پژوهش حاضر، مطالعه تاریخ اجتماعی مفهوم «اخلاق اطلاعات» است. قصد بر آن است تا نشان داده شود که چگونه مفهوم «اخلاق اطلاعات» در جریان تحولات اجتماعی حاکم بر حرفه کتابداری و اطلاع رسانی برساخته شده و به شکل آنچه ما امروز به عنوان حوزه «اخلاق اطلاعات» می شناسیم، درآمده است.
روش: پژوهش حاضر به روش سندی یا کتابخانه ای انجام شده است. روش سندی یا کتابخانه ای، بهترین روش برای ردگیری تاریخ تطور مفاهیم و اندیشه ها در مناسبات اجتماعی است.
یافته ها: جریان های اجتماعی حاکم بر فضای حرفه ای کتابداری و اطلاع رسانی از اواخر قرن نوزده تا اوایل دهه 70 قرن بیستم آمریکا، سه اتفاق بارز به نام های درخواست کتاب های زرد و مسئله سانسور، کمک به ثبات جامعه و مسئله خدمت به پروپاگاندا در قالب خدمات جنگی کتابخانه، و جنبش مسئولیت اجتماعی را رقم زد که این سه رویداد، خود را در سه جهت گیری مهم در اخلاق اطلاعات متجلی نمود: اخلاق اطلاعات اصول گرا، اخلاق اطلاعات فردگرا، روانشناختی و تکنوکراتیک، و اخلاق اطلاعات جامعه گرا و انتقادی.
اصالت/ارزش: ارزش این مقاله، در یافتن و ارائه شواهدی تاریخی برای اثبات این مطلب است که حوزه «اخلاق اطلاعات» باوجود ادعای بسیاری از افرادی که در حوزه علوم کامپیوتر، فناوری اطلاعات و ارتباطات، و هوش مصنوعی فعالیت می کنند، ریشه در اخلاق کتابداری و اطلاع رسانی دارد و از بن مایه های فکری این حوزه نضج یافته است و مسائل جدیدی که ورود رایانه و شبکه به دنیای اطلاعات ایجاب کرده است، باعث شده این حوزه ابعاد تازه تری به خود بگیرد و این تصور حاصل شود که این مفهوم، برخاسته از تحولات نیم قرن اخیر است.
Purpose: This paper aimed to study the social history of the concept of “Information Ethics”. We wanted to show the social construction of the concept of “Information Ethics” in the historical transitions of LIS profession in the United States and how this concept is developed as what we see as the current condition.
Methodology: Documentary Research method was used as the research methodology. This research method is best suited for the exploration of socio-historical transitions of scientific concepts .
Findings: Socio-historical circumstances that dominated the professional practice of LIS and Public Librarianship in United States caused three outstanding events namely “fiction question problem”، “Library War Services” as being an active instrument for propaganda، and “Social Responsibility movement”. These three events represented itself in the three research programs in the “Information Ethics” field namely principle-based Information Ethics، technocentric and behavioral Information Ethics، and social and critical Information Ethics . Originality/Value: This research is valuable for its contribution to demonstrate the fact that the concept of “Information Ethics” roots in the professional practice of LIS in its evolution، not in newly emerged technological representations that just quickened، sensitized and criticized this concept .
خلاصه ماشینی:
در رویکرد دوم، فرولیچ به ظهور خود اصطلاح «اخلاق اطلاعات» در متون علمی میپردازد و اعلام میکند که این اصطلاح برای اولین بار در علوم کتابداری و اطلاعرسانی توسط روبرت هاتمن 10 (1988) و سپس رافائل کاپورو 11 (1988) بهکار رفته است.
دولت آمریکا که در جنگ جهانی اول ورود تقریبا غیرمستقیم داشت، به دلیل تعاملات تجاری و صنعتی با فرانسه و انگلستان، افزون بر نزدیکی زبانی و فرهنگی با انگلیسیها، و همچنین بهدلیل نیاز به خروج از انزوای سیاسی و نقشآفرینی در سطح بینالمللی برای اولین بار (نقیبزاده، 1378)، از طریق فعالیتهای تبلیغاتی به قوای متفقین کمک میکرد که یکی از مهمترین این فعالیتها، «خدمات جنگی کتابخانه» 2 نام داشت (گاریسون، 1979؛ ویگاند، 1989؛ موری 3 ، 1990؛ بورگس، 2013؛ مورفی 4 ، 1996) که البته به قول «ویگاند» (1983) انگلیسیها در ترغیب، این عبارت، عنوان کتابی است از وین ویگاند (Wayne Wiegand) با عنوان «An Active Instrument for Propaganda: The American Public Library During World War 1» که در آن درباره فعالیتهای تبلیغاتی و آوازهگرانۀ کتابداران در طول جنگ جهانی اول، مفصل سخن گفته شده است.
World Encyclopedia of Library and Information Services سانسور در کتابخانهها همراه بودند 1 ، اما جو حاکم بر فضای حرفۀ کتابداری و اطلاعرسانی و بهخصوص کتابداران کتابخانههای عمومی، اعتقاد به اعلامیۀ حقوق کتابداران و پرهیز حداکثری از اعمال سانسور بود.