چکیده:
هدف: مهدویت پژوهی و آینده پژوهی به عنوان دو حوزه مطالعاتی مطرح در جامعه اسلامی، به لحاظ موضوعی و کاربردی، تعاملات مهمی با هم دارند. مهم ترین این تشابهات و تعاملات از یک سو و تمایزات از سوی دیگر، بین این دو کدام است؟
روش: مقاله حاضر به روش تطبیقی انجام شده که با بهره گیری از تحلیلهای فلسفه علم و رویکرد مطالعات درجه دوم است.
یافته ها: به نظر می رسد وجه اشتراک مهم هر دو حوزه مطالعاتی، رویکرد چند رشتگی آنهاست. این بدان معناست که هر کدام از این حوزه های مطالعاتی، در بر دارنده ابعاد مختلف مطالعاتی اند و از این جهت تا حدی نیز می توانند در برخی از ابعاد مشترک باشند. اما در کل، بین این دو حوزه مطالعاتی تمایز مهمی وجود دارد. آینده قطعی و تغییرناپذیر، موضوع اصلی مطالعات مهدویت پژوهی است که به طور عمده از منظر درون متنی صورت می گیرد؛ در حالی که آینده پژوهی بر آینده های محتمل متمرکز است. البته با این حال، وجوه تعاملی بسیار مهمی بین این دو حوزه مطالعاتی وجود دارد. مهم ترین عرصه تعامل این دو حوزه مطالعاتی را باید نخست در تداخل موضوعی آن دو و از سوی دیگر، کارکرد آینده پژوهی در عملیاتی کردن اهداف و غایات مهدویت پژوهی در جامعه امروز دانست.
نتیجه گیری : هر چند این دو حوزه مطالعاتی از یکدیگر متفاوت و متمایزند، اما به دلیل ماهیت بین رشته ای و فرا رشتگی شان، اولا تداخل موضوعی داشته و ثانیا در راستای همدیگر قرار دارند. بدین جهت، آینده پژوهی دینی ضمن تغذیه جدی از مبانی دینی و به ویژه آموزه مهدویت، می تواند در خدمت تبیین، ترویج و عملیاتی سازی آموزه مهدویت در دنیای کنونی قرار گیرد.
Objectives: Messianic and future researches are considered as two research fields in Islamic society and are related together both in subject and application. The present survey attempts to explain the major similarities and differences of Messianic and future researches.
Method: The method of the study is comparative and science philosophy analysis and second degree studies are considered.
Results: The results of the survey indicate that the main common aspect of both research fields is their multicourse feature. In other words there are similarities between two research areas but on the whole some differences also exist. The main referring point in Messianic researches is absolute and unchangeable future which is mainly studied from the text perspective. While future research field is considering the probable futures .meanwhile there are important negotiations between two sides. The most important common aspect of the two fields is their related subject and also the rule of future research branch in putting the goals of Messianic researches into operation.
Conclusion: The two study fields are different but there are some similarities in subject and ideal goals. The author of the article concludes that religious future research -based on religious principles and particularly Messianic thoughts – will develop the messianic ideas in modern word and help to put it into practice.
خلاصه ماشینی:
4. رویکرد تجربی؛ آیندهپژوهی وجه بارز و شاخص این حوزۀ مطالعاتی را در تمایز با حوزههای پیشین مطالعه آینده، باید در استناد و تمرکز بر روشها و مقدورات بشری که به طور عمده توسط روشها و رویکردهای تجربی صورت میگیرد دانست.
در مطالعۀ حاضر کوشش خواهیم کرد با تبیین چیستی مطالعاتی دو حوزۀ آیندهپژوهی و مهدویتپژوهی، نسبت آنها را از منظر رشتگی، چند رشتگی، میانرشتگی و فرا رشتگی بررسی کنیم.
شاید بتوان با تأکید بر فنون و مهارتهای فراگیر در آیندهپژوهی، به فرا رشتگی تمایل یافت و آیندهپژوهی را حوزۀ مطالعاتی فرارشته دانست؛ اما اشکال اساسی آن است که در آن نوعی صورتگرایی، غلبه یافته و تصور میشود که ارائۀ فرمولها و شیوههای مطالعۀ آینده، ما را از توجه به محتوای آینده بینیاز میکند؛ در حالی که بین صورت و معنا، روش و محتوا، درهم تنیدگی بسیار زیادی وجود دارد.
این امر موجب میشود به سمت میانرشتگی آیندهپژوهی سوق یابیم و بپذیریم مطالعه و درک عمیق آینده، مستلزم تعامل و توجه به ابعاد و زوایای مختلف آینده به صورت یک نظام منسجم و واحد است.
Futures Studies سه) رهیافتهای متفاوت: دیدگاهشناسی دین به آینده در مقابل مطالعۀ مستقیم آینده هر چند ماهیت آینده در این دو حوزۀ مطالعاتی به خاطر آیندههای محتمل و محتوم، متمایز است؛ اما از منظری دیگر، رویکرد این دو دانش نیز به مطالعۀ آینده از منظر رهیافت و چگونگی ورود به مطالعۀ آینده متفاوت است.