چکیده:
دعا یک ترکیب ملکوتی و معجون الهی است که در هر آن رازی نهفته است وسیلهی ارتباط با خدا و راز و نیاز و انس و یاد
پرودرگار جهان میباشد.ء بهترین وسیلهی تکامل و سیر و صعود و قرب به خداست. نیایش در لغت به معنای راز و نیاز و طلب و
درخواست از معبود ازلی و ابدی است و معادل آن در ادب عربی کلمه دعا میباشد. دعا یکی از ارکان اصلی حیات اغلب
انسانها وبه ویژه مومنان به امور غیبی است. اعتقاد به تاثیر دعا در تحولات هستی از ایمان و یقین انسانها به وجود نیروی
برتر و تصرف آرادة او در هستی نشات میگیرد. در ادبیات عرفانی همواره از ارتباط با خداوند و نیایش با او به کرات صحبت
شده است که در این میان مثنوی شریف مولانا بزرگترین و غنیترین شاهدی است که جلوه این نوع ارتباط با حق را در قالب
حکایات به نمایش گذاشته است. در این مقاله که به روش تحلیلی - توصیفی انجام گرفته است برآنیم که مقوله دعا و نیایش را
از دیدگاه عرفانی مولانا مورد بحث و وارسی قرار دهیم. هدف این پژوهش بررسی جلوههای نیایش در مثنوی مولانا است.
خلاصه ماشینی:
هدف نهايي اديان ايجاد چنين ارتباطي است و دعا و نيايش اين امکان را براي بشر فراهم ميکند که او بتواند به رغم همه محدوديت هايي که دارد خود را در وضعيت متعاليتر قرار دهد.
جايجاي نيز به مناجات با خداوند زبان ميگشايد و کار خداوند را به کيمياگري تشبيه ميکند و گاه به ميناگري: ياد ده ما را سخــــــن هاي دقيق که تو را رحم آورد آن ، اي رفيق هم دعا از تو، اجابـــت هم از تو ايمني از تو، مهابــــــت هم ز تو گر خطا کرديم اصلاحــش تو کن مصلحي تو، اي تو سلـــطان سخن کيميا داري که تبديــــــلش کني گر چه جوي خون بود، نيلش کني اين چنين ميناگريها، کار توست اين چنين اکســيرها، اسرار توست آب را و خاک را بر هـــــم زدي ز آب و گل ، نقـــش تن آدم زدي نسبتش دادي به جفت و خال و عم با هزار انديشـــــــــۀ شادي و غم باز بعضي را رهايــــــــي داده اي زين غم و شـــــادي جدايي داده اي برده اي از خويش و پيوند و سرشت کرده اي در چشم او هر خوب ، زشت (مثنوي، ٦٩٢-٦٩١ /د ٢) مولوي يکي از اهداف اصلي خلقت انسان را دعا و گريه و زاري به درگاه خداوند ميداند او انسان کامل را کسي ميداند که وجود ارزشمند خود را جز به وصال درگاه خداوند نميفروشد و اگر نيازي هم داشته باشد برآورده شدن آن را فقط از خداوند ميخواهد؛ لذا در هنگام دعا و رازي، چهرة بندگي وتسليم انسان و عدم توجه او به قدرت هاي مادي بيشتر آشکار ميگردد.
اين دعوت کردن حق تعالي خود يکي از جلوه هاي نيايش حق با بنده است .