چکیده:
بررسی سلسله مراتب شهری موثرترین راه شناخت سازمان یابی سیستم شهرهاست. در اﻳﻦ ارﺗﺒﺎط ﻛﻮﺷﺶ ﺟﻬـﺖ ﻳـﺎﻓﺘﻦ اﻧﺪازه ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺷﻬﺮ و ارﺗﺒﺎط آن ﺑﺎ ﻧﻈﺎم ﺷـﻬﺮی اهمیت زیادی دارد. در استان خوزستان شهرنشینی رﺷـﺪ فزآینده ای داشته همچنین ﺗﻌﺪاد ﺷﻬﺮﻫﺎ و ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺷﻬﺮی آن ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻲ ﺳﺎﺑﻘﻪ ای داﺷﺘﻪ اﺳﺖ. پژوهش حاضر با هدف بررسی و شناخت سلسله مراتب و توزیع فضایی شهری در استان خوزستان با روش توصیفی – تحلیلی به بررسی موضوع پرداخته است. لازم به ذکر است پژوهش حاضر دارای رویکرد توسعه ای – کاربردی و از نرم افزاهایی از جمله ArcGIS و Grafer جهت تجزیه و تحلیل داده ها استفاده نموده است، که نتایج تحقیق نشان داده است در سال 1390 از مجموع 61 شهر استان 30 شهر دارای جمعیت زیر 10 هزار نفر و نشان دهندة افزایش شدید شهرهای بسیار کوچک در استان است. که اهواز به تنهایی 33.8 درصد از جمعیت شهری استان را به خود اختصاص داده است. این موضوع بیانگر اینست که سلسله مراتب شهری در استان خوزستان ناموزون و جهت عدم تعادل را به خود گرفته است، با بررسی و مطالعات صورت گرفته در سال 1390 در استان خوزستان میزان نخست شهری برابر 3.29 درصد می باشد.
خلاصه ماشینی:
بر اساس مطالعات دوره جدید شهرنشینی در استان خوزستان نسبت به دوره قبلتر مهمترین رویداد در امر شهرنشینی استان خارج شدن دو شهر آبادان و خرمشهر از شبکة شهریست که این امر وضعیت شهرنشینی را در کل استان تحتالشعاع خود قرار داده است و اهواز مرکز استان، با وجود جنگ، رشد جمعیت شهرنشین با شدت بیشتری نسبت به گذشته همچنان ادامه دارد.
این موضوع بیانگر اینست که سلسله مراتب شهری در استان خوزستان ناموزون و جهت عدم تعادل را به خود گرفته است، با بررسی و مطالعات صورت گرفته در سال 1390 در استان خوزستان میزان نخست شهری برابر 3.
در مقاله حاضر منظور از سلسله مراتب شهری تعیین جایگاه شهرها در استان خوزستان بر اساس معیار جمعیتی، تفاوتهای جمعیتی، توزیع رتبه و اندازه، تعادل یا عدم تعادل جمعیتی شهر در نظام و طبقات جمعیتی شهرهای استان میباشد؛ که در راستای این هدف روش ومدلهای آماری مورد نیاز استفاده و مورد تجریه و تحلیل قرار گرفته است.
که پژوهش حاضر با ماهیت توسعهای – کاربردی و بهرهگیری از روشهای آماری از جمله مدل حد اختلاف طبقهای، مدل آنتروپی، چهار شهر مهتا و غیره به بررسی کمی و کیفی سلسله مراتب شهری در استان خوزستان پرداخت که نتایج تحقیق نشان داده است: با بررسی وضعیت نخست ﺷﻬﺮی در اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن، دو دورة ﻛﺎﻣﻼ ﻣﺠﺰا از ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺸﺨﻴﺺ اﺳﺖ: دورة اول ﺷﺎﻣﻞ ﺳﺎلﻫﺎی 1335 ﺗﺎ 1355 و دورة دوم ﺷﺎمل سالﻫﺎی 1355 ﺗﺎ 1390 ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ.