چکیده:
این پژوهش به بررسی توحید عملی در نگاه علامه پرداخته است. در نگاه ایشان وجود حقیقتی اصیل و ثابت است که از صرافت، بساطت و اطلاق تام برخوردار است. نه جز دارد نه ثانی میپذیرد و نه غیری در مقابل او تحقق دارد، چراکه غیر از وجود حقتعالی، هر وجودی از سنخ وجود رابط است. علامه قایل به فطری بودن توحید میباشد. روش علامه در اثبات توحید روشی فلسفی - عرفانی - قرآنی است. از نگاه علامه طباطبایی، مسئله توحید، تنها در قضیه «خدا هست» خلاصه نمیشود؛ بلکه توحید، یک جهانبینی است؛ یک نگرش جامع به هستی و هستیشناسی عمیق است. اعتقاد به توحید، از حد یک مفهوم ذهنی فراتر میرود و تمامی زندگی و سراسر هستی را تحت پوشش قرار میدهد بهطوریکه فرد موحّد، در بینش، رفتار و کنش، در اعتقاد و عمل، «توحیدی» میاندیشد و عمل میکند و سراسر زندگی او حضور توحید است. از دیدگاه علامه طباطبایی توحید، امری فطری است. همچنین ایشان در این زمینه به روایاتی که بیانگر این حقیقت هستند استشهاد میکند. در این راستا پژوهش حاضر در تلاش است تا به بررسی جلوههای توحید عملی در قران با تاکید بر تفسیر المیزان پرداخته بدینصورت که مراتب توحید عملی در قرآن و نیز شاخصههای توحید عملی را بیان نموده و درنهایت در این پژوهش سعی شده است تبیین علامه طباطبایی در تفسیر المیزان را از توحید عملی مشخص نماید
خلاصه ماشینی:
همه برای خدا باشد یعنی هر عملی که انجام میشود بر اساس دستورات الهی و برای جلب رضایت الهی و قرب وجودی به ساحت قدس معبود حقیقی و مبتنی بر حب باشد؛ بنابراین در توحید عملی فقط خداست که شایستگی پرستش را دارد و لازم است که مسلمانان اعمال دینی خود را فقط برای خدا انجام دهند و این اعتقاد و باور آنان در رفتارها و اعمال آنها ظهور پیدا میکند بهگونهای که در زندگی فردی و اعمال آنها ظهور پیدا میکند بهگونهای که در زندگی فردی و اجتماعی انسان موحد تأثیر آشکار و شگرفی خواهد داشت بدینصورت که این اعتقاد و باور سبک زندگی انسان را متحول میکند تا جایی که تمام زندگی او رنگ و بویی خدایی خواهد داشت و آدمی به مقام عبودیتی که هدف از خلقت اوست نایل میگردد و خدامحوری اساس زندگی او قرار میگیرد با اینهمه بیشتر لجاجتها و انحرافها در همین قسم از توحید (عملی) صورت گرفته و بسیاری از افراد به معبودهای دروغین روی آوردهاند ازاینرو سرفصل دعوت پیامبران مسئله توحید عبادی و درگیریهای آنان با طاغوتیان و مشرکان بیشتر در این مسئله بوده است بنابراین چنانکه قرآن تصریح میکند هدف اساسی بعثت دعوت به عبادت به خدا و اجتناب از طاغوت است (و لقد بعثنا فی کل امه رسولا ان اعبدو الله و اجتنبوا الطاغوت).
بااینحال از منظر قرآن کریم توحید عبادی (عملی) تا در رفتار و اعمال ظهور نیابد و خود را در مرحله عمل به صورتها و جلوههای مناسب نشان ندهد نمیتوان ادعای آن را از کسی پذیرفت بلکه فکری است که در مشاعر کردار و رفتار انسان تجلی مییابد و تمام زندگی او را میپوشاند لذا پیروی از دستورهای خدا در حقیقت عبادت پروردگار است چنانکه اطاعت از شیطان عبادت اوست اطاعت از دستورهای معبود شعار عبودیت است که باید در شئون زندگی ظاهر شود و نیز سجده کردن برای خدا، شکرگزاری در برابر نعمتهایش، دعا و مناجات، حمد و ستایش در برابر اوصاف کمال، تنها از خدا کمک خواست ...