چکیده:
تعارض به عنوان جزئی جدایی¬ناپذیر از زندگی اجتماعی، یک واقعیت غیر قابل انکار است که بشر در طول تاریخ با آن روبه¬رو بوده است. این اختلاف¬ها در صورت عدم مدیریت صحیح، می¬تواند جامعه را به انحطاط بکشاند. در این پژوهش با جستاری در دوران حکومت امام علی(ع) و استقرای اقدامات حضرت در مواجهه با تنش¬ها و اختلاف¬ها در میان جامعه، عوامل بروز تعارض و اقدامات پیشگیرانه حضرت مورد واکاوی قرار گرفته است. امام علی(ع) به منظور پیشگیری از اختلاف و خونریزی بیشتر، کاستن از تلفات جنگ، حفظ وحدت جامعه اسلامی و امید به پیوستن عده بیشتری به ایشان و نیز هدایت آنان، صبر و روشنگری کردند و با این کار تعداد قابل توجهی از معارضین به ایشان پیوستند. اقداماتی همچون رعایت عدالت، پند و اندرز، دادن امان نامه، اتمام حجّت، احتجاج و مناظره با گروه متخاصم و... همه از باب پیشگیری از تعارض، درگیری فیزیکی و همچنین هدایت آحاد جامعه اسلامی بوده است.
خلاصه ماشینی:
در این پژوهش با جستاری در دوران حکومت امام علی(ع) و استقرای اقدامات حضرت در مواجهه با تنشها و اختلافها در میان جامعه، عوامل بروز تعارض و اقدامات پیشگیرانه حضرت مورد واکاوی قرار گرفته است.
در اینجا دو پرسش مهم مطرح میشود: یکی این که عوامل بروز تعارض در دوران حکومت حضرت علی(ع) چه بوده و ایشان برای پیشگیری از بروز تعارض بیشتر و حل و فصل آنها در ایام حکومتشان چه اقدامات مدیریتی انجام دادهاند؟ در پاسخ به این پرسشها منبعی که به صورت مستقیم به این موضوع پرداخته باشد، یافت نشد؛ اگرچه میتوان از مواردی نام برد که به این نوشتار نیز یاری رسانده است.
یکی از عوامل بروز تعارض در دوران حضرت چنین است که عبدالله بن حواله ازدی میگوید: «هنگامی که شامیان از صفین برمیگشتند، معاویه قرشیان و غیر قرشیان را نزد خود فرا خواند و گفت: من شما را برای کار مهمی دعوت کردهام.
همانگونه که بیان شد، جمعیت و همچنین مهاجرت باعث به وجود آمدن تنوع قومی- قبیله ای در جامعه شده بود که خود یکی از عوامل بروز تعارض است؛ درنتیجه جامعه آن روز کوفه شاهد افراد گوناگونی بود که از هر سرزمینی به آنجا آمده و این مهاجرتها تا روزگار حضرت هم ادامه داشت.
این مورد نیز عامل بروز تعارض در جامعه شد و زمانی که حضرت به درخواستهای آنان پاسخ منفی داد، باعث جنگ جمل شدند.