چکیده:
موقعیت کنونی ایران و تسلط شرایط خشک و نیمهخشک، وجود حاکمیت یخچالها را در این کشور با تردید همراه کرده است؛ با این حال وجود شواهد و آثار ژئومورفولوژیکی یخچالها در مناطق مختلف ایران، عملکرد یخچالها را نشان میدهد. برای بررسی ارتفاع برف مرز کواترنری در ابتدای کار بیش از 174 قلة بالای 3000 متر در ایران شناسایی و سپس مرتفعترین قلة هر واحد ژئومورفیک برای برآورد ارتفاع برف مرز انتخاب شد. پسازآن DEM ایران در نرمافزار ARC GIS برای هر واحد ژئومورفیک و حوضههای آبریز متأثر از قلههای شناساییشده برش زده شد. براساس نقشههای توپوگرافی و تصاویر ماهوارهای SRTM سیرکهای هر واحد شناسایی و ارتفاع برف مرز به روشهای رایت، ارتفاع کف سیرک، نسبتهای ارتفاعی، پنجه به دیواره (رایت و پورتر) محاسبه و سیرکهای شناساییشده ازنظر جهت در دامنههای نگار و نسار با توجه به امتداد ناهمواریها تفکیک و بررسی شد. فرایند یخچالی در تحول ناهمواریهای کوهستانی ۶ واحد ژئومورفیک نقش اساسی داشته است. ارتفاع برف مرز 13 قلة مرتفع ایران به این شرح است: بل 2946 متر، الوند 2700 متر، توچال 2691 متر، هزار 2936 متر، بینالود 2529 متر، دماوند 2832 متر، سردشت 2719 متر، بغروداغ 2026 متر، شاهو 1997 متر، سبلان 2872 متر، بلقیس 2621 متر، شیرکوه 2959 متر و زردکوه 2862 متر.
خلاصه ماشینی:
در ادامه اطلاعات سیرکهای شناساییشده در رسوبات دیاژنزنشده آبرفتی یا رسوبات حساس به فرسـایش مثـل مارن و رس ، از داده های سیرکی شناساییشده کنار گذاشته شد؛ همچنین با توجه به روش نسبت پنجه به دیـواره ، از اطلاعات آن دسته از سیرکهایی که با ترسیم نیمرخ طولی حالت تقعر نداشتند، به عنوان شبه سیرک در برآورد ارتفاع برف مرز دائمی استفاده نشد؛ بر این اساس مشخص شد از مجموع واحدهای ژئومورفیـک ایـران ، فراینـد یخچـالی دوره های سرد کواترنری در شش واحد نقش اساسی در تحول ناهمواری های کوهستانی داشته اسـت .
بیشترین و کمترین اختلاف ارتفاع برف مرز در واحد ژئومورفیک ایران مرکزی در جهت شمال شرق به جنـوب غرب به ترتیب متعلق به هزار و الوند با ٨١٤ و ١١١ متر است .
کمترین و بیشترین اختلاف ارتفاع برف مرز در واحد ژئومورفیک ایران مرکزی در جهت شمال شرق به جنـوب غرب به ترتیب متعلق به شیرکوه و هزار ٦٢٩- و ٣٠٤ متر است .
بیشترین و کمترین اختلاف ارتفاع برف مرز در واحد ژئومورفیک ایران مرکزی در جهت شمال شرق به جنـوب غرب به ترتیب متعلق به الوند و بل ١٩٩ و ٥٤ متر است .
ارتفاع برف مرز در واحد ژئومورفیک شمالی در قله های دماوند و سردشت در جهت شـمال ٢٨١٣ و ٢٦١٢ متـر و در جهت جنوب ٣٠٥١ و ٢٧٥٠ متر برآورد شد؛ همچنین این ارتفاع در قله توچال در جهت شمال شرق و جنوب غرب ٢٥٥٣ و ٣٠٦٢ متر است .
, (2007), Glacial geomorphology and Geographicinformation systems, Earth-Science Reviews, No. 85, Netherlands, pp.
(2011) Quaternary glacial geomorphology and glaciations of Kongur Mountain, eastern Pamir, China.