چکیده:
مفهوم مالکیت یکی از مفاهیم جهانی و قابلِ بررسی در گونه های زبانی مختلف است. این مفهوم، به دو صورت اسمی و گزارهای بیان میشود. در مقالۀ پیش رو، ساخت گزارۀ ملکی در زبان شهمیرزادی بر پایۀ رویکرد نقشی- رده شناختی بررسی شدهاست. به این منظور، ابتدا پرسش نامهای تهیه شد تا از طریق مصاحبه با گویشوران این زبان، دادههای مورد نظر گردآوری شود. همچنین از چارچوب نظری استیسن (Stassen, 2009) بهره گرفته شد که چهار ردۀ زبانی برای ساخت مالکیت گزارهای ارائه کردهاست. این چهار رده، مشتمل بر ردة مالکیت مکانی، مالکیت بایی، مالکیت مبتدایی و مالکیت با فعل «داشتن» هستند. تمامی این رده های چهارگانه در زبان شهمیرزادی بررسی شدند. یافته های بهدستآمده از تحلیل دادهها نشان میدهد که در گونة شهمیرزادی سه رده از بین چهار ردۀ مورد نظرِ چارچوب نظری، برای رمزگذاری گزارههای ملکی به کار گرفته میشوند. ردۀ مبتدایی در این گونة زبانی کاربردی ندارد و گویشوران تمایل دارند از ردۀ مالکیت با فعل «داشتن» به جای مالکیت مکانی و بایی استفاده کنند. بر این مبنا، ردة مالکیت با فعل «داشتن» فراوانی کاربرد بالاتری نسبت به سایر ردهها دارد.
خلاصه ماشینی:
بـه منظـور توصـیف مفهـوم مالکیـت در زبـان هـای گونـاگون ، حضـور دو مشـارک «مالک »١ و «مملوک »٢ الزامی است و بین این دو مشارک ، رابطۀ نامتقارنی تعلق وجود دارد.
همان گونه که از عنوان مقاله بر می آید، به علت گستردگی پژوهش در این حوزه ، بررسی ها تنهـا بـه سـاخت گـزاره هـای ملکـی در زبـان شـهمیرزادی محدود شده و ساخت مالکیت اسمی در این تحقیق در نظر گرفته نشده است .
سپس با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی ، داده هـای زبـانی گـردآوری شـده ، مـورد بررسی و تحلیل قرار گرفتند و به این وسیله ، رده های زبانی مربـوط بـه رمزگـذاری سـاخت گـزارة ملکـی در زبـان شـهمیرزادی اسـتخراج شـدند.
مصطفوی (٢٠١٢ ,Mostafavi) در رسالۀ دکتری خود گزاره هـای ملکـی و زیرشـاخه هـای آن را در فارسی امروز در چارچوب رده شناسـی -نقشـی مـورد بررسـی قـرار داده و بـه ایـن ترتیب به رده های زبانی در زبان فارسی امروز برای این مفهوم دست یافته است .
او بـه ارتبـاط بـین ساخت گزارة ملکی و ساخت مکانی و وجودی اعتقاد دارد و در این مورد به اثـر کـلارک (١٩٧٨ ,Clark) اسـتناد مـی کنـد ( ,Van Valin &Foley ;٢٩٩-٢٨٩ .
بایـد اشـاره نمود در نمونه های مالکیت مکانی که در آن ها حرف اضافۀ مکـانی /dælæ/ اسـتفاده شـده ، ترجمۀ واژه به واژة این پس اضافه به فارسی «توی » است که هسته نما یا کسرة اضافه دارد.