چکیده:
هدف اصلی این پژوهش آشکارسازی رفتار دورهای خشکسالیهای ماهانه ایران است. برای رسیدن به این
هدف ابتدا بارش روزانه ۶۱ ایستگاه همدید کشور برای بک دوره آماری ۳۱ ساله (۱۹۸۳-۲۰۱۳) از
سازمان هواشناسی کشور دریافت گردید. سپس شاخص خشکسالی مژثر در مقیاس زمانی ماهانه
محاسبه و رفتار دورهای سریهای زمانی شاخص خشکسالی موثر ایستگاهها با استفاده از تحلیل
موجک مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این تحقبق نشان داد که دورههای تناوبی موجود در سریهای
زمانی شاخص خشکسالی موثر (EDI) ایستگاههای مورد مطالعه در ایران بسیار متنوع بوده و از بازههای
تناوبی ۲۸- ۲۶ ماهه تا ۲۲۰- ۲۱۰ ماهه را شامل میشود. علاوه بر این» در تعدادی از ایستگاههای مورد
مطالعه, بازههای تناوبی غالب به چشم میخورد. از جمله بازههای تناوبی غالب میتوان به دو بازه ۱۲۰-
۸ ماهه و ۸۰- ۹۰ ماهه اشاره کرد. ولی در مجموع درکل ایستگاهها این بازههای تناوبی غالب مشاهده
نمیشود. همچنین در اکثر ایستگاهها بازه تناوبی در طول سری زمانی نغییر میکند. در تمام نواحی بهجز
ناحیه نیمه شمالی ایران مرکزی» پهنای نوار تناوبی در حال افزایش است. به عبارت دیگر نوار تناوبی به
سمت بازشدگی است. در اوایل سریهای زمانی» نوارهای تناوبی دارای پهنای کمتری بوده و دورههای
کوتاهتری را شامل میشوند؛ اما با نزدیک شدن به اواخر سریهای زمانی» پهنای نوارهای تناوبی بزرگتر
شده و دورههای بلندتری را شامل میشوند. بنابراین در کل ایران میتوان نتیجه گرفت که بازههای تناویی
با شیب خیلی ملایمی به سمت دورههای بلندمدت متمایل میشود.
خلاصه ماشینی:
نتایج این تحقیق نشان داد که دوره هـای تنـاوبی موجـود در سـریهـای زمانی شاخص خشکسالی مؤثر (EDI) ایستگاه های مورد مطالعه در ایران بسیار متنوع بوده و از بازه هـای تناوبی ٢٨- ٢٤ ماهه تا ٢٢٠- ٢١٠ ماهه را شامل میشود.
کاربرد این روش در تحلیل سری زمانی نوسانات جنوبی ال نینو / نوسان جنوبی و محاسبه سطوح اطمینـان در تحلیـل موجک توسط Compo &Torrence (١٩٩٨) بطور کامل تشریح و مورد اسـتفاده قـرار گرفتـه اسـت .
بنابراین با توجه به اینکه تاکنون مطالعه جامع و مستقلی که به طور مشخص هـدف آن بررسـی و شناسـایی رفتـار دوره ای خشکسالی های ایران باشد انجام نگرفته است ؛ در ایـن مطالعـه قصـد بـر ایـن اسـت کـه بـا در نظـر گـرفتن کاستی های قبلی در مطالعات گذشته داخلی اقدام به شناسایی بازه های تناوبی خشکسالی های ایـران گـردد و پایـداری زمانی آنها نیز مورد سنجش قرار گیرد ٢- مواد و روش ها برای شناسایی رفتار دوره ای خشکسالیهای ایران ، از آمار بارش ماهانه ٤١ ایسـتگاه سـینوپتیک کشـور بـرای یـک دوره آماری ٣١ ساله (٢٠١٣–١٩٨٣) استفاده شد.
نتیجه اعمال تبدیل موجک بر سری زمانی شاخص خشکسالی مؤثر (EDI) ایستگاه اردبیل قسمت ب در شکل (٢) نشان میدهد که سه نوار تناوبی با بالاترین توان وجود دارند.
(رجوع شود به تصویر صفحه) ٣-١- ناحیه شمال غرب نتایج تحلیل موجک نشان داد که در این ناحیه فقط در یک ایستگاه بازٔە بسامدی غالب در کل دوره زمانی یـا طـول سری زمانی وجود دارد.
این بازه بسامدی در طول دوره آماری و برای سال های بعد تغییر کرده و در بـازٔە زمـانی ٢٠١٣-٢٠١٢ بـه یک بازه تناوبی ١٨-١٤ ماهه منجر شده است .