چکیده:
کشفالاسرار بهعنوان یک کتاب منثور پارسی، ویژگیهای کلامی، واژگانی، صرفی و نحوی فراوانی دارد که هریک در جای خود قابلتوجّه است. شاید مهمترین آنها موزون بودن نثر و توجّه بسیار میبدی به زبان کهن پارسی - چه در برگزیدن واژهها و چه در دستور زبان - باشد که خواندن این متن را جذّابتر کرده است.با توجّه به اینکه نوبت سوم این تفسیر، یعنی بخش تفسیر عرفانی از تنوّع زبانی و موضوعی برخوردار است و جنبه ادبی و هنری زبان غلبه دارد و میبدی هم از دیدگاه شریعت و هم از دیدگاههای متفاوت اهل طریقت چون اهل زهد، اهل عشق و اهل سکر به بیان موضوعات موردنظر خود میپردازد و در بیان هرکدام از دیدگاهها نیز زبان، ویژگیهای متفاوتی مییابد، بررسی سبکشناسانه ویژگیهای زبانی این تفسیر ارزشمند - بهویژه در نوبت سوم - ضروری به نظر میرسد. بنابراین پژوهش حاضر بهمنظور آشکارکردن ارزشهای بلاغی و زبانی تفسیر میبدی، این فرضیه را ثابت میکند که زیبایی بخش سوم کشفالاسرار میبدی افزون بر وجود صور گوناگون خیال و شگردهای مرتبط با موسیقی کلام، مرهون ترفندهای ادبی برخاسته از جنبههای بلاغی زبان است. روش تحقیق در این پژوهش بهصورت توصیفی و تحلیل محتوا در خصوص ویژگیهای سبکی (زبانی) نوبت سوم تفسیر کشفالاسرار است.
خلاصه ماشینی:
با توجه به اينکه نوبت سوم اين تفسير، يعني بخش تفسير عرفاني از تنوع زباني و موضوعي برخوردار است و جنبه ادبي و هنري زبان غلبه دارد و ميبدي هم از ديدگاه شريعت و هم از ديدگاه هاي متفاوت اهل طريقت چون اهل زهد، اهل عشق و اهل سکر به بيان موضوعات موردنظر خود ميپردازد و در بيان هرکدام از ديدگاه ها نيز زبان ، ويژگيهاي متفاوتي مييابد، بررسي سبک شناسانه ويژگيهاي زباني اين تفسير ارزشمند – به ويژه در نوبت سوم – ضروري به نظر ميرسد.
بنابراين پژوهش حاضر به منظور آشکارکردن ارزش هاي بلاغي و زباني تفسير ميبدي، اين فرضيه را ثابت ميکند که زيبايي بخش سوم کشف الاسرار ميبدي افزون بر وجود صور گوناگون خيال و شگردهاي مرتبط با موسيقي کلام ، مرهون ترفندهاي ادبي برخاسته از جنبه هاي بلاغي زبان است .
موضوع متن و نوع نثر در نوبت سوم کشف الاسرار را ميتوان به دو دسته کلي تقسيم کرد: دسته اول ، نثر ساده بيان مفاهيم ديني، اخلاقي و شرعي که درباره آن ميتوان گفت : «در متون دسته نخست پيامي خاص از راه زباني ساده (تا آنجا که امکان دارد رها از هرگونه پيچيدگي کلامي) ارائه ميشود.
بنابراين بايد گفت زيبايي بخش سوم کشف الاسرار ميبدي افزون بر وجود صور گوناگون خيال و شگردهاي مرتبط با موسيقي کلام ، مرهون ترفندهاي ادبي برخاسته از جنبه هاي بلاغي زبان است .
زبان عرفاني کشف الاسرار نيز مانند هر زباني ويژگيهاي خاص خود را دارد که بارزترين آن ، آهنگين بودن است ؛ تا جاييکه گاه زبان اين کتاب در نوبت سوم به شعر نزديک ميشود.