چکیده:
به منظور بررسی تغییرات و ساختار حاکم بر بارش روزانه ایستگاه همدید شیراز، داده های بلندمدت بارش در بازه زمانی 58 ساله (1956-2013) به کار گرفته شد و بر اساس روش کمی- تحلیلی بر مبنای محاسبات استقرایی و قیاسی مبنای سه و ماتریس یک متغیره با دو خروجی محاسبات انجام پذیرفت. با اعمال ضوابط خطی بر روی داده های 58 ساله روزانه دما، بارش و فشار دامنه ورودی ها و برد خروجی ها محاسبه گردید، نتایج پژوهش نشان داد اگرچه نوسانات روزانه فشار و دما از ساختاری کاملا برخالی پیروی می نماید، که این یافته گواه دینامیک دو فراسنج آب و هوایی فشار و دما از ناتعادلی به عدم تعادل می باشد؛ این در حالی است که روند بارش روزانه شیراز در محدوده 2/0 و 3/0 بر روی محور طولی از ساختار برخالی تبعیت نمی نماید. بنابراین باید در تحلیل دینامیک تغییرات بارش از منطق آشوبی استفاده نمود. دینامیک بارش شیراز با استدلال به جبر سیمپلکسی به صورت تابع Y = 5.0123 x0.231 دانشیار گروه جغرافیا طبیعی- آب و هواشناسی، دانشگاه یزد، ایران با همبستگی 98/97 درصد تعریف می شود، که این تابع دارای پایائی حقیقی و روند می باشد؛ چنانچه از روند مذکور روی هر یک از داده ها در ساختار چرخشی آشوبی ورودی و خروجی گرفته شود تابع روی کمیت ریاضی 139906/8 ثابت خواهد شد. این نکته بیانگر آشوبی بودن سیستم بارشی حاکم بر نوسانات ایستگاه همدید شیراز می باشد. در نتیجه ساختار بارشی شیراز از جبر آشوبی پیروی می نماید، در حقیقت منطق آشوبی بارش بیانگر روند دینامیکی متغیر مورد مطالعه از حالت تعادل به ناتعادلی است، که دینامیسم عدم تعادلی برخالی فشار و دمای ایستگاه شیراز مکمل ناتعادلی در سیر نوسانی بارش این ایستگاه می باشد.
خلاصه ماشینی:
بی گمان این تعابیر به تنهایی دارای اساس هندسی می باشد، به همین دلیل باید با رعایت اصل ضابطه یابی رادیانی بین صفر تا kΠ٢ که در قسمت پیشین به آن اشاره شد، نخست به ضابطه یابی برخالی ١ اقدام می گردد؛ شاید برای مخاطب این پرسش پیش آید که چرا هر سه فراسنج آبوهوایی در بار نخست در ساختار برخال مورد بررسی واقع شدهاند؟ با توجه به اینکه اصولا پدیدههای طبیعی اکثرا از رابطه خطی پیروی نمی نمایند و اگر هم پیروی نمایند همبستگی حداکثری نخواهند داشت ، بنابراین سیمپلکسیون دادهای آبوهوایی مذکور در ساختاری غیرخطی از همبستگی بیشتری برخوردار خواهند بود و در سه مورد اخیر (دما، فشار و بارش ایستگاه همدید شیراز) این ساختار با رعایت دوره گردش kΠ٢ در ضابطه پولی نومیال ٢ (چند جمله ای) مثلثاتی با درجه دو در حالت کلاسیک خود نسبت به بردارهای y &x با همبستگی حداقل ٩٥ درصدی کاملا معنی دار خواهد بود، که از اعمال ساختار نپرین بر روی دامنه و بردهای دادههای هم مرجع شده آبوهوایی جدول (١) محاسبه می گردند، نتیجه گرافیکی کلاسیک و بالفعل عملکرد نوسانی فراسنج های آبوهوایی بالا روی نمودار زیر مشخص می باشد (شکل ٢).
(2005), Detection and predictive modeling of chaos in finite hydrological time series.
F. (1998), Nonlinear models of electoral change: the implications of political time and chaos theory for the study of mass political behavior.
(2009), Application of chaos and fractal models to water quality time series prediction.