چکیده:
در این پژوهش، داده های شش آلاینده اصلی استاندارد قابل اندازه گیری هوای تهران، شامل: دی اکسید گوگرد (SO2)، مونواکسیدکربن (CO)، ذرات معلق (PM2.5 و PM10 )، گاز دی اکسید نیتروژن (NO2) و گاز اوزن (O3) در یک بازه عمدتا 11 ساله از 2002 تا 2012 جمعا به مدت 4018 روز برای تحلیل آماری و بررسی روند تاریخی توزیع آلاینده ها در جو تهران مورد استفاده قرار گرفته است. روش های مورد استفاده این پژوهش عبارتند از: آمار توصیفی، تحلیل مولفه روند سری های زمانی بویژه روند خطی، پلی نومیال و نمایی بوده و از روش ناپارامتری من ـ کندال برای بررسی معنی داری روند تغییرات استفاده شده است.
تحلیل روند تاریخی داده های آلودگی هوای تهران نشان داد که، روند SO2 با سهمی درجه 3، CO با خطی، NO2 با نمایی و O3 با سهمی درجه 2 دارای برازش بهتری هستند. روند PM10 وPM2.5 روند مشخص و قابل توجهی در طول دوره مورد مطالعه از خود نشان ندادند. نتایج حاصل از آزمون من کندال نشان داد که روند تغییرات زمانی آلاینده های CO، NO2، O3 با 95 درصد فاصله اطمینان معنی دار بوده، ولی روند تغییرپذیری آلاینده های CO و ذرات معلق PM10 و PM2.5 معنی دار نیستند. بنابراین با توجه به روند تاریخی داده های مورداستفاده از سری آلاینده های هوای تهران و تداوم فعلی آنها انتظار می رود که در هوای تهران آلاینده NO2 در آینده افزایش قابل توجهی پیدا کرده و کماکان آلودگی هوای تهران با درنظرگرفتن آلاینده یاد شده تداوم یابد. اما اگر انتشار آلاینده های هوای CO و ذرات معلق PM10 و PM2.5 با روال فعلی تداوم یابد، کاهش یا افزایش قابل توجهی از آلاینده های مذکور انتظار نمی رود، در عوض انتظار می رود با تداوم روال و روند فعلی انتشار دو آلاینده CO، O3 کاهش قابل توجهی در میزان انتشار گازهای مذکور بوجود آید.
خلاصه ماشینی:
نمودار من کندال برای آزمون معنیداری روند تغییرات زمانی SO٢ هوای تهران طی ٤٠١٨ روز مورد مطالعه تغییرات بلندمدت میزان مونواکسیدکربن جو هوای تهران نیز مبین کاهش نسبتا قابل توجه و معنی دار گاز مذکور بوده و با یـک روند خطی کاملا واضح در طول ٤٠١٨ روز مورد مطالعه تا ٤٤ درصد کاهش از خود نشان می دهـد (شـکل ٤).
کاربرد روش ناپارامتری من کندال برای آزمون معنی داری روند تغییرپذیری روزانه بیش از ٥٠ درصدی NO٢ هوای تهران طی روزهای مـورد مطالعـه نشـان داد کـه روند تغییرات یاد شده معنی دار بوده و با روند موجود در روزهای آینده شاهد افزایش آلایندٔە مذکور در هـوای تهـران خواهیم بود (شکل ٧).
نمودار من کندال برای آزمون معنیداری روند تغییرات زمانی O٣ هوای تهران طی ٤٠١٨ روز مورد مطالعه تغییرات زمانی ذرات معلق PM٢٥ (٢/٥ میکرونی ) که در یک دوره آماری ٩٠٧ روزه از ٢٦ سپتامبر ٢٠١٠ تـا ٢٠ مـارس ٢٠١٣ برداشت و مورد بررسی قرار داده شده، نشان می دهد که شیب خط روند ذرات مـذکور کـاملا خنثـی و نزدیـک بـه صفر است .
بررسـی هـای آمـاری این مطالعه با استفاده از انواع روشهای تحلیل سری زمانی شامل روند خطی ، پلی نومیال درجه ٢ و نمایی بوده و روند بلندمدت آلایندههای هوای تهران هر یک با یکی از انواع روندهای یاد شده برازش بهتری از خود نشان دادند.
Atash, F, (2007), The deterioration of urban environments in developing countries: Mitigating the air pollution crisis in Tehran, Iran, Cities, Vol. 24, No. 6: 399–409 Elsevier Ltd; 15.