چکیده:
این تحقیق پیمایشی با هدف بررسی امکان سنجی مدیریت مشارکتی آبیاری در تعاونی های تولید روستایی شهرستان تایباد انجام شد. روش تحقیق توصیفی– تحلیلی و جامعه مورد مطالعه شامل 2116 کشاورز عضو 6 شرکت تعاونی تولید روستایی شهرستان تایباد بود. با استفاده از فرمول کوکران حجم نمونه 280 نفر برآورد شد. روش نمونهگیری تصادفی طبقه بندی با انتساب مناسب و ابزار جمع آوری دادهها پرسش نامه بود. روایی پرسش نامه بر اساس دیدگاه تعدادی از متخصصان و کارشناسان و پایایی آن با روش آلفای کرونباخ (81/ 0) تایید شد. نتایج نشان داد از نظر اعضا، بیشترین نقطه قوت تعاونی در زمینه امکان پذیری مدیریت مشارکتی آبیاری وجود زمینههای لازم مربوط به خدمات پشتیبانی و حمایتی است. نتایج آزمون همبستگی مبین وجود رابطه معنی دار بین متغیرهای سن، مدت عضویت در تعاونی، سابقه فعالیت کشاورزی، میزان مالکیت اراضی، میزان مالکیت اراضی دیم، میزان مالکیت اراضی آبی، تعداد اعضای خانوار و بعد کلی امکان پذیری مدیریت مشارکتی آبیاری بود.
The overall objective of this research was to investigate the feasibility assessment of participatory irrigation management in rural production cooperatives in Taybad Township. Research method was descriptive-analytical based on survey research. The study population was included all members of the rural production cooperatives in Taybad county، which includes six rural production cooperatives with 2116 individuals. Sampling method was the stratified random sampling with proper attribution to the share of each cooperative. The sample size was estimated 280 individuals as determined by using Cochran formula. A questionnaire was used to collect data. It was validated by a panel of experts and the reliability was estimated by Cronbach's alpha and the coefficient was 0.81. Results showed that from the member's point of view، maximum strength of the feasibility of participatory irrigation management in rural production cooperativesis required fields related to support services. Correlation test results showed a significant relationship between age، annual income، length of membership in the cooperative، history of agricultural activity، ownership of land، ownership of rain fed land rates، ownership of irrigated land rates، number of household members and the general feasibility of the participatory irrigation management. This study recommended Proper utilization of the capacity of cooperatives to support services in the field of participatory irrigation and appropriate cooperation between administrative sections such as Ministry of Agriculture and Regional Water Organization with Chief Executive Officer، Board of Directors and members for proper use of the capacity of cooperatives in other components necessary for the establishment of participatory irrigation management.
خلاصه ماشینی:
مدیریت مشارکتی آبیاری را میتوان مشارکت آب بران در کلیه سطوح مدیریت سامانه های آبیاری شامل برنامه ریزی، طراحی، نگهداری، سرمایه گذاری، تصمیم گیری و ارزشیابی سیستم آبیاری دانست (١٩٩٧ ,Vermilion)به گونه ای که مشارکت آب بران درمدیریت شبکه های آبیاری، علاوه برکاهش هزینه های دولتی برای ساخت ونگهداری زیرساخت های مورد نیازآبیاری، باعث افزایش حس مالکیت و مسئولیت در بین آنان ومشارکت در نگهداری و استفاده از این زیرساخت هاوافزایش بازده آبیاری می شود (عزیزی خالخیلی وزمانی، ١٣٨٩).
این نتیجه بیانگر این است که با کاهش تعداد اعضای خانوار، آنان امکان پذیری مدیریت مشارکتی آبیاری در سطح تعاونی را بیشتر ارزیابی کرده اند.
این نتیجه با یافته مطالعه شریفی و همکاران (١٣٨٨) مغایرت دارد چرا که آنان در تحقیق خود نتیجه گرفتند هرچه سابقه فعالیت کشاورزی بیشتر می شود، مشارکت کشاورزان در مدیریت شبکه های آبیاری بیشتر می گردد.
نتایج مطالعات این قسمت با نتایج مطالعۀمادهاواچاندران و چاکاچری (٢٠٠٤)، افشار و زرافشانی (١٣٨٩)، شاهرودی و چیذری (١٣٨٦) و شریفی و همکاران (١٣٩١) مغایرت دارد،زیراکه آنان در تحقیقات خود به تأثیر مثبت سطح اراضی تحت مالکیت برمشارکت کشاورزان در مدیریت شبکه های آبیاری اشاره کرده اند.
نتایج مربوط به ارزیابی امکان پذیری مدیریت مشارکتی آبیاری نشان داد از نظر اکثر اعضا، مهم ترین نقطه قوت تعاونیها در زمینه مدیریت مشارکتی در مرحله طراحی، «میزان قدرت و ظرفیت تعاونی در برنامه ریزی برای تعیین محل ساخت شبکه های آبیاری »و «میزان توانمندی اعضا و هیئت مدیره برای جمع آوری آمارو حقایق مورد نیاز سازمان های ذیربط برای مدیریت آبیاری» بوده است .
The Feasibility Assessment of Participatory Irrigation Management in Rural Production Cooperatives in Taybad Township N.