چکیده:
زندگی انسان در جهان مادی در عین خوشیها و لذتها همواره دستخوش رنجها و سختیهایی است که برای برونرفت از آنها باید با اتکاء به منابعی تقویتکننده بهگونهای موثر به مقابله با آنها پرداخت. مقابله را میتوان فرایندی پیوسته در حال تغییر دانست که با برطرف ساختن نیازهای موقعیتی یا شخصی در حفظ یا تحول این نظامهای معناده از نقشی درخورتوجه برخوردار است. بر این اساس، در مقابله دینی که هر رویدادی در پرتو امر قدسی و ایمان به آن تفسیر میشود، فرد دیندار به انواعی از مقابلههای شناختی، عاطفی و رفتاری متوسل میشود و «سبکی از زندگی» را رقم میزند که از آن به «زندگی مومنانه» یا «حیات طیبه» تعبیر میشود. ایمان مومنان با ایجاد پایداری در قبال رویدادهای تلخ، حلم در تعامل با دیگران و خویشتنداری در رویارویی با ناملایمات، پردهای از زندگی دیندارانه را به نمایش میگذارد. با این تصویر از ایمان، میتوان جوهر «مقابله ایمانی در اسلام» را پرورش «روحیه استقامت و سرسختی» یا به تعبیر روانشناختی «سخترویی» دانست. بدین ترتیب، سخت رویی مومنانه، مجموعهای از ویژگیهای شخصیتی و نیز رویکردهای دیندارانه است که بهعنوان یک «منبع مقاومت» درپی ایمان و التزام به راهبردهای ایمانی در شخص حاصل میشود. مقاله حاضر درصدد تبیین انواع مقابله اخلاق دینی و مدل مقابله ایمانی ـ تحولی برگرفته از آموزههای اخلاقی قرآن است.
Human life in this world, in addition to its joys and pleasures, is accompanied with Pains and Vicissitudes and, relying on some powerful spiritual sources, one may oppose and be released from them. The opposition may be known as a progressive and changing process that satisfying temporal or individual needs in keeping or developing such meaningful systems, is of an important role. On this basis, in religious opposition in which each event is commented in the shadow of a sacred being and belief in it, a religious man resorts to some kinds of mental, emotional and functional opposition and takes such style of life called faithful life or pure life. One`s strong belief, causing power against vicissitudes, patience to others and against pains and difficulties, exhibits a religious life. With this image, one may regard breeding powerful spirit as the essence of faithful opposition in Islam. As understood, the faith-based strength lies in a set of individual properties and religious approaches is followed by human faith and obedience to faith-based strategies. The paper may be regarded as an attempt for explaining all types of religious and ethical opposition extracted fromQuranic ethical teachings.