چکیده:
در نظام سلامت، مدیریت و تخصیص بهینه منابع از اهمیت بسزایی برخوردار است. به طوری که امروزه یکی از اقدامات اساسی جوامع توسعه یافته در جهت تحقق عدالت اجتماعی، کاهش شکاف های منطقه ای در حوزه بهداشت و درمان است. در همین راستا، نحوه توزیع خدمات بهداشتی- درمانی به عنوان یکی از اصلی ترین مؤلفه های سنجش به شمار می رود که می تواند عملکرد نظام سلامت در یک گستره فضایی را به صورت واضح به تصویر کشد. از همین رو، پژوهش حاضر نیز با هدف تبیین و سنجش عملکرد نظام سلامت در تخصیص خدمات بهداشتی- درمانی در استان خراسان شمالی انجام گردید. نوع پژوهش کاربردی است که روش تحقیق آن توصیفی- تحلیلی و شیوه گردآوری اطلاعات از نوع کتابخانه ای و ابزار جمع آوری آن مبتنی بر اطلاعات رایج آمارنامه سرشماری عمومی نفوس و مسکن (بویژه سالنامه آماری سال 1393 استان خراسان شمالی) بوده است. جامعه آماری پژوهش، کلیه شهرستان های استان خراسان شمالی بوده است که جهت سنجش سطح توسعه آنها، 20 مؤلفه در قالب شاخص های توسعه از آمارنامه رسمی استان استخراج و با استفاده از روش تاپسیس و تحلیل مؤلفه های اصلی مورد بررسی قرار گرفت. تحلیل یافته های پژوهش نشان داد بجنورد با ضریب 76/0 توسعه یافته ترین شهرستان و رازوجرگلان با ضریب 10/0 محروم ترین شهرستان استان به لحاظ توسعه در بخش بهداشت و درمان است. نتایج همچنین ضمن نشان دادن عدم تناسب بین توزیع خدمات بهداشتی- درمانی و نیازهای جمعیتی شهرستان ها، از حاکم بودن یک محرومیت کلی در بخش بهداشت و درمان استان خراسان شمالی حکایت داشت.
خلاصه ماشینی:
به همین علت ، در برنامه های توسعه هزاره سوم ، مقوله سلامت یکی از شاخص های اصلی توسعه یافتگی به شمار میآید (فرجی سبکبار، وزین و سجاسی قیداری، ١٣٩٣: ٨٤) به طوری که میتوان گفت در میان شاخص های مختلف توسعه ، شاخص بهداشت از مهم ترین شاخص های پیشرفت هر کشور به شمار میآید و میزان موفقیت برنامه های توسعه ملی نیز تا اندازه زیادی در گرو دستیابی به هدف های این بخش است ، به گونه ای که هر چه میزان و کیفیت شاخص های بهداشتی در یک جامعه بیشتر و توزیع و پراکنش این شاخص ها متعادل تر و متناسب تر باشد، رفاه و سلامتی نسبی بیشتری در آن جامعه وجود خواهد داشت (تقوایی و شاهیوندی، ١٣٨٩: ٣٧).
از سوی دیگر، با عنایت به این که امروزه در بررسی ابعاد و شاخص های اساسی توسعه انسانی و اجتماعی هر جامعه ای، چگونگی ارائه خدمات بهداشتی- درمانی و هم چنین میزان دسترسی افراد آن جامعه به این خدمات مد نظر قرار میگیرد و شناخت وضع موجود جوامع در برنامه ریزی توسعه پایدار به عنوان ابتداییترین و اساسیترین نیازهای هر جامعه سالم به شمار میآید (محمدی و دیگران ، ١٣٩١: ١٥٦)، لازم است برنامه ریزان و سیاست گذاران قبل از تدوین برنامه ها و انجام اقدامات مناسب برای زدودن نابرابریهای موجود در بخش سلامت ، در خصوص شاخص های مختلف مربوط به این بخش و کیفیت دسترسی به انواع امکانات و خدمات در مناطق مختلف یک کشور آگاهی کافی داشته باشند )٢٠٠٨ ,.
(41 (رجوع شود به تصویر صفحه) جامعه آماری پژوهش نیز کلیه شهرستان های استان را تشکیل میدهند که جهت تبیین وضعیت توزیع خدمات بهداشتی- درمانی در آنها، ٢٠ شاخص اصلی و مهم در حوزه بهداشت و درمان از آمارنامه سرشماری عمومی نفوس و مسکن استان خراسان شمالی استخراج و مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت (جدول ١).