چکیده:
جنوب آسیا و به ویژه مناطق مرزی بین افغانستان و پاکستان از جمله مناطقی که به شدت تحت تاثیر تروریسم و پیامدهای ناشی از آن قرار دارد. یکی از ابعاد بسیار مهم تروریسم در این منطقه، بعد ژئوپلیتیک این پدیده و تاثیرگذاری متغیرهای ژئوپلیتیک در شکلگیری و فعالیت گروههای تروریستی است. هدف این پژوهش نیز شناسایی و ارزیابی متغیرهای ژئوپلیتیک موثر در شکلگیری و فعالیت گروههای تروریستی در مناطق مرزی بین افغانستان و پاکستان است. پژوهش حاضر در پی پاسخگویی به این مسئله است که چه متغیرهای ژئوپلیتیکی در شکلگیری و فعالیت گروههای تروریستی در مناطق مرزی بین افغانستان و پاکستان تاثیرگذرا هستند؟ روش این پژوهش از حیث ماهیت توصیفی- تحلیلی و از نظر گردآوری اطلاعات مبتنی بر روشهای کتابخانهای- اسنادی و پرسشنامهای است که با استفاده از نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شده است. نتایج حاصل از یافتههای اسنادی و کتابخانهای این پژوهش نشان میدهد که ۸ متغیر ژئوپلیتیک شامل «قرارگیری در بین مناطق و کشورهای بحرانی جهان»، «حمایت قدرتهای مداخلگر از گسترش نهادهای آموزشی و فرهنگی ترویج دهنده ایدئولوژیهای افراطی»، «مرزهای جغرافیای طولانی، پرنفوذ و دور از دسترس»، «پیوستگی جغرافیایی گروههای قومی- مذهبی در دو سوی مرز بینالمللی»، «رقابتهای ژئوپلیتیک بین قدرتها»، «بیثباتی ناشی از نبود یک قدرت هژمونیک منطقهای یا بینالمللی» ، «موقعیت حائل»، «اختلافات ارضی و مرزی» و همچنین ۲۱ مقوله مرتبط با این متغیرها در شکلگیری و فعالیت گروههای تروریستی در مناطق مرزی بین افغانستان و پاکستان تاثیرگذار هستند. همچنین آمار توصیفی و استنباطی(آزمون T) حاصل از اطلاعات پرسشنامهها نشان میدهد میانگین امتیاز هر ۸ متغیر ژئوپلتیک به طور معناداری از میانگین معیار(۳) بالاتر است. بنابراین تاثیرگذاری این متغیرهای ژئوپلیتیک در شکلگیری و فعالیت گروههای تروریستی در مناطق مرزی بین افغانستان با پاکستان مورد تائید کارشناسان این حوزه نیز قرار دارد.
خلاصه ماشینی:
جدول - مقوله بندی ابعاد رقابت های ژئوپلیتیک بین قدرت ها در شکل گیری و فعالیت گروه های ضدحکومتی مسلح {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} ٤-١-٦- بی ثباتی ناشی از نبود یک قدرت هژمونیک منطقه ای یا بین المللی شاخص کشورهای شکننده به طور سالانه رتبه ١٧٨ کشور را براساس میزان ثبات و فشـاری کـه ایـن کشورها با آن رو به رو هستند مشـخص مـیکنـد در ایـن بـین دو کشـور افغانسـتان و پاکسـتان در رده کشورهای با «هشدار بالا» قرار دارند(٧ :٢٠١٦ ,The Fund for Peace) .
همچنین پاکستان میداند اگر پشتونستان از ایـن کشـور جدا شود معلوم نیست آینده سیاسی و قلمرو سرزمینی این کشور به چه سرنوشتی دچـار شـود( ,Shafiei ٢٦ :٢٠٠٤) به نظر میرسد از مهمتـرین عـواملی کـه موجب شده پاکستان در جهت پیشگیری از دومینوی سقوط مهره های خـویش در افغانستان ، از تبدیل طالبان به مهرهـای سـوخته جلـوگیری بـه عمـل آورد و کماکـان به حمایت از طالبان در صور مختلف ادامه دهد طوری کـه امـروزه شـاهد پدیـدهای بــا عنـوان نئوطالبانیسم در افغانستان هستیم ، همانا اعمال فشار بر امریکا اسـت تـا ایـن کشور، دولت افغانسـتان را در تن دادن به خط دیوراند به عنوان مرز رسمی افغانستان و پاکستان قانع کند، موضوعی که بیش از نـیم قـرن مطمح نظـر دولتمـردان پاکسـتان بـوده اسـت (٩٧ :٢٠١٠ ,Mahmoudi Dehsyar ).