چکیده:
ضرورت تطبیق فلسفۀ اسلامی و علوم جدید انکارناپذیر است. اندیشۀ اصالت وجود مبنای اساسی حکمت متعالیه را تشکیل میدهد و میان این اندیشۀ بنیادین و نظریۀ مکانیک کوانتوم (به عنوان مبنای اساسی فیزیک جدید) تشابهات قابل تأملی موجود است. این تشابهات شائبۀ تشکیک در ماهیت را بسیار نیرومندتر از مثالهایی چون نوروزمان خواهد کرد. آن مثالها اکنون ارزش علمی ندارند و آوردن مثالهای نوین بر اساس آخرین دستاوردهای علمی بسیار مفید است و گامی برای تطابق فلسفۀ اسلامی با علوم نوین خواهد بود. همچنین آشکار میشود که نخستین مرتبۀ ماهیات که خود تشکیلدهندۀ عناصر و مواد دیگر جهان هستند، به وجود و صفات آن بسیار شباهت دارند. آگاهی از اینکه همۀ جهان طبیعت از ذراتی همسان پدید آمدهاند، دشواری فهم و باور مطالبی چون اصالت وجود و وحدت تشکیکی آن را آسان خواهد ساخت. این مقاله با نگاهی اجمالی و به طریق تطبیقی بر اساس آخرین پژوهشهای علمی، اشارهای گذرا به این تشابهات دارد.
خلاصه ماشینی:
نگرشی تطبیقی بر اندیشۀ اصالت وجود و نظریۀ مکانیک کوانتومی Comparative Review on the Idea of Priority of Existence and Quantum Mechanic Theory احمد نصیری محلاتی( علیرضا کهنسال(( جهانگیر مسعودی((( تاریخ دریافت: 3/8/1393 تاریخ پذیرش: 3/12/1393 چکیده ضرورت تطبیق فلسفۀ اسلامی و علوم جدید انکارناپذیر است.
اندیشۀ اصالت وجود مبنای اساسی حکمت متعالیه را تشکیل میدهد و میان این اندیشۀ بنیادین و نظریۀ مکانیک کوانتوم (به عنوان مبنای اساسی فیزیک جدید) تشابهات قابل تأملی موجود است.
هر چند اعتقاد به اصالت وجود قبل از صدرالمتألهین نیز مورد توجه بوده، لیکن نوآوریهای شگرف وی در تبیین و تشریح آن، چنان بر وسعت این نظریه افزوده است که به حق میتوان آن را از مفاخر فلسفی جهان اسلام دانست.
هر چند وسعت اندیشۀ اصالت وجود گسترۀ تمامی عالم وجود (اعم از مادی یا غیر مادی) را در بر میگیرد، درحالیکه نظریۀ فیزیک کوانتومی تنها ناظر بر جهان مادی است، اما نگرش دقیق بر مبانی این دو اندیشه نشانگر تطابقی شگرف میان آنان است.
از آنجا که نظریۀ اصالت وجود مبنایی برای نگاه معرفتی به عالم است و از سوی دیگر، فیزیک کوانتومی نیز در علوم تجربی از چنین جایگاهی برخوردار است، لذا میتوان تصور کرد فیزیک کوانتومی مبنایی معرفتشناختی یافته و بدین سان در مرز فلسفه واقع میشود.
در حقیقت اعداد کوانتایی استنباطی ذهنی از واقعیت ذرات بنیادین هستند نه حقیقتی که به واقع در جهان خارج موجود باشد و فقط ابزاری برای تعیین هویت مواد مختلف میباشد (Barow, 1999: 327-331).
بحث و نتیجهگیری اندیشۀ اصالت وجود صدرایی (که محور اساسی حکمت متعالیه است) و نظریۀ کوانتوم مکانیک (که مبنای فیزیک جدید را تشکیل میدهد) تشابهات قابل توجهی دارند.