چکیده:
هدف از اجرای پژوهش حاضر، تبیین روابط بین مولفههای اثربخشی سازمانی ادراک شده ، اعتماد معلم به همکاران و گشودگی جوّ مدرسه با رفتار شهروندی سازمانی و توضیح چرایی تاثیرگذاری و عدم تاثیرگذاری هر یک از این مولفهها بر شکلگیری، رشد و گسترش رفتار شهروندی سازمانی مدیران و معلمان در مدارس ابتدایی و متوسطه شهر اهواز میباشد. در همین راستا، از روش پژوهش آمیخته (کمیوکیفی) استفاده شده است. جامعهی آماری این پژوهش را کلیهی معلمان و مدیران مدارس دو مقطع ابتدایی و متوسطه شهر اهواز تشکیل میدهند. به اقتضای روش پژوهش ترکیبی، در بخش کمی به روش نمونهگیری تصادفی طبقهای و با استفاده از جدول مورگان تعداد 256 نفر انتخاب شدهاند. در بخش کیفی با استفاده از روش نمونهگیری هدفمند تا زمانی که به سوالات پژوهش پاسخ داده شد و اشباع نظری به دست آمد، فرآیند نمونهگیری ادامه یافت. دادهها در بخش کمی با استفاده از دو مقیاس رفتار شهروندی سازمانی و مولفههای تاثیرگذار بر شکلگیری آن در مدارس دیپائولا، تارتر و هوی (2005) به ترتیب با ضرایب پایایی 84/0 و 89/0 و در بخش کیفی با اجرای مصاحبه نیمهساختمند جمعآوری گردیدهاند. برای تجزیه و تحلیل دادهها در بخش کمی از تحلیل رگرسیون و در بخش کیفی، روش تحلیل محتوای استقرایی به کار رفته است. در بخش کمی، نتایج نشاندهنده تاثیرگذاری مولفهی اثربخشی سازمانی ادراک شده و عدم تاثیرگذاری مولفههای اعتماد معلم به همکاران و گشودگی جوّ مدرسه بر شکلگیری رفتار شهروندی سازمانی مدیران و معلمان مدارس مورد مطالعه میباشد. در پیگیری نتایج در بخش کیفی، دلایل تاثیرگذاری و عدم تاثیرگذاری هر یک از مولفهها تبیین شده است.
خلاصه ماشینی:
نتایج پژوهش های گارج و راستوگی، اپلاتکا، فیتر و روتر، سومچ و دراچ زاهاوی، براگر، رودریگوئز، کاتچر، ایندووینو و روزنر، نونیا، اسلگر و دنسن (٢٠٠٦ ,Rastogi Garg ؛ ,Oplatka ٢٠٠٦؛ ٢٠٠٤ ,Rauter Feather ؛٢٠٠٠ ,Drach-Zahavy Somech ؛ ,Bragger, Rodriguez ٢٠٠٦ ,Denessen Ngunia, Sleegers ,٢٠٠٥ ,Rosner Kutcher, Indovino ) همگی شواهدی در تأیید این ادعا ارائه داده اند.
به علاوه ، متغیرهای توانمندسازی معلمان در پژوهش بوگلر و سومچ (٢٠٠٥ ,٢٠٠٤ ,Somech Bogler ) اثربخشی سازمانی ادراک شده در مطالعه ی دیپائولا و همکاران (٢٠٠٥ ,et Al Dipaola ) احساس هم ذات پنداری معلمان با حرفه ی معلمی، با سایر همکاران و به طور کلی با مدرسه در بررسی کریست ، دیک ، واگنر و استلماچ (٢٠٠٣ ,Stellmache Christ, Dick, Wagner ) وظیفه شناسی معلمان در پژوهش اپلاتکا (٢٠٠٦ ,Oplatka) حالات مثبت عاطفی معلمان در مطالعه ی اپلاتکا (٢٠٠٧ ,Oplatka) اعتماد اعضای هیئت آموزشی به مدرسه در بررسی شانن موران (٢٠٠٣ ,Tschannen-Moran) همگی نشان دهنده ارتباط بالا و معنادار با رفتار شهروندی سازمانی معلمان میباشند.
یافته های حاصل از مصاحبه های پژوهش در ادامه روند پژوهش و به منظور کسب شناخت بیشتر و توضیح چرایی تأثیرگذاری مؤلفه ی اثربخشی سازمانی ادراک شده و عدم تأثیرگذاری مؤلفه های اعتماد معلم به همکاران و گشودگی جو مدرسه بر شکل گیری، رشد و گسترش رفتار شهروندی سازمانی مدیران و معلمان در مدارس مورد مطالعه ، پژوهشگر به طرح سؤالاتی برای انجام مصاحبه نیمه ساختمند بر مبنای نتایج حاصل از تجزیه وتحلیل در بخش کمی پژوهش اقدام کرد.
همچنین ، فقدان آگاهی بسیاری از مدیران مدارس از مهارت های برقراری ارتباط اثربخش با معلمان ، والدین و دانش آموزان از دیگر دلایل برای توضیح چرایی عدم تأثیرگذاری مؤلفه ی گشودگی جو مدرسه بر شکل گیری رفتار شهروندی سازمانی مدیران و معلمان مورد مطالعه بود.