چکیده:
ازلحاظ مطالعات باستان شناختی، نیمه ی شرقی ایران کمتر موردتوجه باستان شناسان قرار گرفته است و ازاینرو، ابهامات و پرسش های فراوانی در رابطه با جدول گاهنگاری این بخش از ایران و بهویژه جنوب شرق وجود دارد. عمده اطلاعات ما از فرهنگ های پیشازتاریخ و جدول گاهنگاری جنوب شرق ایران بر شالوده مطالعات میدانی دهه هفتاد میلادی استوار است. بهطور ویژه، اطلاعات گاهنگاری رایج برای دوره مسسنگی جنوب شرق ایران بر اساس گاهنگاری دو محوطه تپه یحیی و تل ابلیس است که از زمان انجام آنالیزهای سالیابی این دو محوطه، حدود نیم قرن میگذرد و طبیعی است با توجه به روش های مورداستفاده در گذشته، گاهنگاری دوره مسسنگی جنوب شرق ایران نیاز به بازنگری داشته باشد. در این نوشتار سعی بر آن است بر اساس آزمایش های سالیابی مطلق بهدستآمده از منطقه شهداد به ارزیابی گاهنگاری دوره مسسنگی جنوب شرق ایران پرداخته شود و یک جدول گاهنگاری به روز برای این دوره زمانی ارائه شود. در این پژوهش با استفاده از سالیابی مطلق کربن 14 و روش طیفسنج جرمی شتابدهنده (AMS) تعداد 10 نمونه ذغال جهت تاریخگذاری مورد آنالیز قرارگرفت که نتایج بهدستآمده توانست ضمن به چالش کشیدن گاهنگاری های پیشین، به برخی از ابهامات جدول گاهنگاری جنوب شرق ایران پاسخ دهد. بر اساس آزمایش های سالیابی مطلق، دو محوطه دهنو و دهنو شرقی شهداد تاریخ اوایل هزاره پنجم تا اوایل هزاره سوم ق.م را دربر میگیرند. در این مقاله، برای ارائه جدول گاهنگاری دوره مسسنگی جنوب شرق ایران، علاوه بر نتایج سالیابی مطلق بهدستآمده از تپه دهنو و تپه دهنو شرقی شهداد، گاهنگاری دیگر محوطه های دوره مسسنگی جنوب شرق که بهتازگی کاوش شده اند؛ نظیر محوطه محطوط آباد و محوطه ورامین جیرفت نیز موردتوجه قرار گرفته اند.