چکیده:
صفویان با تکیه بر عنصر تصوف به عنوان نیروی ایدئولوژی و ایلات قزلباش به عنوان نیروی نظامی موفق به تاسیس حکومت صفویه در ایران گردیدند. ایلات قزلباش متشکل از ایلات ترک ساکن در آناطولی، اران و شام بودند. این ایلات بعد از مهاجرت ترکمانان سلجوقی و حملات مغول در این مناطق ساکن شده بودند. یکی از این ایلات ترک قزلباش ایل بزچلو بود. هدف از این پژوهش شناخت منشاء ایل بزچلو و سپس تبیین و شناخت تاریخی ایل بزچلو در عصر صفویه است. نتیجه کلی این پژوهش که به روش کتابخانه ای صورت پذیرفت نشان داد بزچلوها یکی از تیره های ایل بیات ساکن در مناطق شمال سوریه و جنوب آناطولی بودند که با فعالیت های تبلیغاتی صفویان به قزلباش ها پیوسته سپس به ایران مهاجرت نمودند. بزچلوها که ابتدا در عراق عجم ناحیه ای مابین همدان و اراک امروزی ساکن شده بودند در زمان شاه عباس به قفقاز کوچ داده شده و مصدر فعالیت هایی در عصر صفویان گردیدند.
خلاصه ماشینی:
به علاوه کتبی توسط بعضی علاقه مندان به تاریخ ایل بزچلو در آذربایجان غربی تألیف گردیده که البته بیشتر به تاریخ ایل قاراپاپاق یعنی نامی که بعد از مهاجرت به ایران در زمان قاجار بر آن ها اطلاق شده پرداخته و اشاره ای به منشاء و فعالیت های آن ها در عصر صفویه نشده است .
همچنین محال کزاز و کره رود در جنوب منطقه بزچلو در شهرستان شازند امروزی از قدیم ترین مناطق مسکونی ایل بیات در زمان صفویه بوده است (اسکندربیگ ، ١٣٦٤: ٢/١٣ و ٢/٤٤٠، ٢/١٩٦، ٢/١٣٤، ٢/٤٧٢).
همچنین در کتاب اروج بیگ در عهد صفویه نیز از این قبیله نام برده شده که جزء سی و دو قبیله محترم قزلباش بوده است .
7 براساس گفته های بالا ایل بزچلو که در منطقه عراق عجم سکنی داشته برای جلوگیری از تعدیها و دست اندازیهایی که اقوام کوهستانی لزگی به مناطق روستایی و شهری گرجستان انجام میدادند به گرجستان اعزام میشوند و در طی این مهاجرت سه هزار چادر و به ریاست یارعلی اقا که بزرگ بزچلوها بوده به گرجستان مهاجرت کرده و در محال پنبک (پمبک ) و لوری و آغچه قلعه ساکن میشوند.
ایل بزچلو بعد از جدایی از ایل مادر یعنی ایل بیات با تبلیغات شیوخ صفویه به سان بسیاری از ایلات ترک ساکن شام و آناطولی مرید و مطیع آن ها شده و محتملا در زمان شاه اسماعیل به ایران کوچ کرده در منطقه ای مابین همدان و اراک امروزی ساکن شدند که بعدها به محال بزچلو معروف شد.