چکیده:
بر اساس مواد ۳۷ و ۴۰ کنوانسیون حقوق کودک کشورهای عضو باید سنی را برای مسولیت کیفشری
تعیین کنند که منطبق با شرایط جسمی فیزیکی روحی و عقلی کودک باشد. در این خصوص به صورت
استثنایی بر اساس بند الف ماده ۳۷ در خصوص مجازاتهای اعدام و حبس ابد غیرقابل عفوء
تعبین هجده سال برای سن مسئولیت کیفری لازم است. البته پیش از این نیز، در ماده ۶ میئاق حقوق
مدنی - سیاسی, که ایران بدان نیز ملحق شده است. اعدام کمتر از هجده سال ممنوع شده بود.
قانونگذار ایرانی در راستای انطباق با کنوانسیونهای یادشده؛ با تدوین ماده ۱٩ قانون مجازات اسلامی
مصوب سال ۲٩ به نوعی موضوع لزوم احراز رشد در مسئولیت کیفری اطفال زیر هجده سال را مطرح
نموده است تا از این طریق, جهت جلوگیری از اعدام کودکان زیر هجده سال برای قاضی راهی بگشاید.
از این رو بررسی فقهی و حقوقی موضوع رشد در قانون جدید و انطباق آن با اسناد بینالمللی؛ از جایگاه
مهمی برخوردار است که این تحقیق بدان پرداخته است.
خلاصه ماشینی:
از طرفی، اسناد بینالمللی نسبت به جرائم مستوجب مجازات سنگین (اعدام و حبس ابد غیرقابل عفو)، حساسیت خاصی نسبت به سن مسئولیت کیفری نشان داده است که لازم است در حقوق ایران نیز مورد توجه قرار گیرد؛ چنانکه قانون مجازات اسلامی سال 92، تا حدود قابل توجهی در مسیر انطباق با اسناد بینالمللی گام برداشته و ادله فقهی نیز مؤید این رویکرد است اگر چه در این قانون، کاستیهایی وجود دارد که در این تحقیق به آنها پرداختهایم.
3-2- اندراج شرط رشد کیفری بر اساس ماده ۹1 قانون مجازات اسلامی سال ۹2 که تلفیقی از ضابطه تمیز عقلی و ضابطه بلوغ شرعی است: «در جرائم موجب حد یا قصاص هرگاه افراد بالغ کمتر از هجده سال، ماهیت جرم انجامشده و یا حرمت آن را درک نکنند و یا در رشد و کمال عقل آنان شبهه وجود داشته باشد، حسب مورد با توجه به سن آنها به مجازاتهای پیشبینی شده در این فصل محکوم خواهند شد.
مهمتر اینکه بر اساس ماده 217 و 218 همانگونه که بیان شد، هر گاه یک بزرگسال مرتکب جرم حدی شود و ادعا کند علم به حرمت نداشته است، از مجازات حدی به کلی معاف خواهد شد و مستحق تعزیر نخواهد بود، اما آیا میتوان در خصوص کودکان زیر هجده سال این تعزیر را منطقی دانست؟ البته به نظر میرسد اندراج شرط رشد در ماده 91 علاوه بر توجه به مبانی فقهی، فتاوای فقهای معاصر از جمله فتوای آیت الله مکارم باشد؛ بنابراین، اختصاص به حدود و قصاص، چندان موجه به نظر نمیرسد.