چکیده:
حفظ و تبیین اخبار پیامبر (صلیاللهعلیهوآله) و امامان پیشین، از جمله وظایف اهل بیت (علیهمالسلام) بوده است. این مهم در سیره امامرضا (علیهالسلام) ـ به اقتضای فضای سیاسی فرهنگی حاکم بر روزگار ایشان ـ فراوان دیده میشود بهطوریکه از آن حضرت سوالهای متعددی نسبت به روایات معصومان پیشین شده است. از اینرو، این پژوهش به روش توصیفی ـ تحلیلی، در پی پاسخ به این پرسش است که رویکردهای ایجابی امامرضا (علیهالسلام) در مواجهه با روایات عرضهشده به ایشان کدام است؟ یافتههای تحقیق نشان از آن دارد که حضرت در مواجهه ایجابی با روایتهای عرضهشده، چهار رویکرد را برگزیدهاند: 1. تایید روایات 2. تبیین روایات 3. جری و تطبیق روایات 4. تصحیح برداشتهای سطحی از روایات. در این بین، تبیین و تایید روایات به ترتیب با 10 و 9 مورد، بیشترین فراوانی را داشته است. روایات عرضهشده در موضوعات مختلف اعتقادی، اخلاقی و فقهی بودهاند و بیشترین سهم را روایات اعتقادی با موضوع امامشناسی به خود اختصاص داده است. گاه روایات از زبان پیامبر (صلیاللهعلیهوآله)، امام باقر و امام صادق (علیهماالسلام) به امامرضا (علیهالسلام) عرضه شدهاند و گاه راویان در هنگام عرضه روایت، یا به معصوم خاص اشاره نکرده و یا عبارت «روی عن آبائک» را بهکار بردهاند. روایات توسط راویان مختلفی عرضه شده است که سهم حسینبن خالد و ابوصلت هروی بیش از دیگران بوده است.
خلاصه ماشینی:
در کتاب هــاي حديثــي شــيعه نيــز ايــن روايــت به واســطۀ ســکُوني کــه عامــي اســت (ابــن داوود، ١٣٨٣ق : ٤٢٦) از سال ششم ، شماره ٢٣، پاييـز ١٣٩٧فصـلنامه علمي -پژوهشي فرهنگ رضوي پيامبــر (صلي الله عليه وآلــه ) نقــل شــده اســت (ابن بابويــه ، ١٤١٣ق ، ج ١: ٥١٠).
سال ششم ، شماره ٢٣، پاييـز ١٣٩٧فصـلنامه علمي -پژوهشي فرهنگ رضوي ٢-١ تبيين معناي ظاهري روايت مــراد ايــن اســت کــه امام رضــا (عليه الســلام ) مفهــوم مجمــل و مبهــم روايــت عرضه شــده را بـه وجهـي صحيـح و دقيـق تبييـن و روشـن کـرده اسـت .
بـا جسـتجوهاي صورت گرفتـه ، هفـت روايـت يافـت شـد: ٢-١-١ حديث «لا جْبر و لا تفْويض بلْ أْمر بْين أْمرْين » ُبرْيدبــن عميــر بــر امام رضــا (عليه الســلام ) عرضــه مــي دارد کــه معنــاي ايــن روايــت امــام صـادق (عليه السـلام ): «لاجْبـرولاتفْويـض بـل ْأْمـرٌبْيـن أْمرْيـن » چيسـت ؟ امـام در پاسـخ مي فرمايـد: «هـر کـه ادعـا کنـد خداونـد افعـال مـا را انجـام داده و بـدان نيـز عـذاب مي کنـد، بـه جبـر معتقـد شـده اسـت و هـر کـه ادعـا کنـد خداونـد امـور خلـق و روزي آنـان را بـه حجت هايـش واگـذار کـرده ، بـه تفويـض معتقـد شـده اسـت .
فصـلنامه علمي -پژوهشي فرهنگ رضوي سال ششم ، شماره ٢٣، پاييـز ١٣٩٧ بـا ايـن مقدمـه ، روايتـي از امام رضـا (عليه السـلام ) گـزارش مي شـود کـه حضـرت ، پايبنـدي بــه جوانــب مختلــف ايــن امــر (پرهيــز از ســه طلاقه کردن در يــک مجلــس از زبــان امــام صـادق (عليه السـلام )) را دربـارٔە کسـاني بيـان مـي دارد کـه بـه مذهـب تشـّيع معتقد هسـتند.