چکیده:
بحث تشخص عمل یکی از بحثهای مهم در فلسفه عمل میباشد. در این بحث پرسش این است که چه ملاکی سبب تعدد عمل میشود. برخی از اندیشمندان صرف تعدد وصف را سبب تعدد کنش میدانند. برخی دیگر، فقط حرکت بدنی را عمل میدانند و سایر توصیفات را نتایج و پیامدهای عمل میدانند. عدهای دیگر رویکردی میانه اتخاذ کردهاند و برخی توصیفات را سبب تعدد عمل میدانند. در این پژوهش با مراجعه به آثار شیخ اشراق به دست آمده که از نظر سهروردی صرف تعدد توصیف سبب تعدد عمل نمیشود، بنابراین نمیتوان دیدگاه او را اکثری دانست. او در برخی موارد یک حرکت بدنی را به صورت همزمان مصداق چندین عمل میداند، بنابراین دیدگاه او اقلی نیز نمیباشد. سهروردی رویکردی میانه برمیگزیند و تعدد غرض، تعدد اراده و تعدد قابل را ملاکهای تعدد عمل میداند. مرکب بودن عمل و یا عمل بالعرض بودن نیز هر چند ملاک تعدد نیستند اما بر تعدد عمل دلالت دارند.
خلاصه ماشینی:
در این پژوهش با مراجعه به آثار شیخ اشراق به دست آمده که از نظر سهروردی صرف تعدد توصیف سبب تعدد عمل نمیشود، بنابراین نمیتوان دیدگاه او را اکثری دانست.
بحث فلسفی درباره عمل روشن میکند که آیا تبیین رفتار انسان، به عنوان مسئلهای در فلسفه علوم انسانی، متوقف بر انگیزه و شناخت است یا خیر؟ همچنین مسئله امکان یا استحاله تبیین علی در علوم انسانی بر اساس رابطه بین عمل و بین انگیزه و شناخت پاسخ داده میشود.
هنگامی که عاملی حرکتی را انجام میدهد که متصف به توصیفات مختلف میشود، آیا یک عمل انجام داده است که آن یک عمل توصیفات مختلف میپذیرد یا به تعداد توصیفات، عمل وجود دارد؟ به عنوان مثال، هنگامی که علی دستش را حرکت میدهد، کلید را میزند، چراغ را روشن میکند و اتاق را نورانی میکند، آیا او چند عمل انجام داده است (حرکت دادن دست، زدن کلید، روشن کردن چراغ و نورانی کردن اتاق) یا تنها یک عمل انجام داده است و بقیه توصیفات آن عمل است؟ یا به عنوان مثال هنگامی که فردی دارویی را در منبع آب شهری میریزد، چند عمل انجام داده است (حرکت دست، ریختن دارو در آب، تبدیل آب به مادهای دارویی، و درمان مردم شهر) یا تنها یک عمل انجام داده است؟(O'Conner and Sandis, 2010: 12-15) مسئله تشخص در اصول فقه شیعی نیز بحث میشود.
اگر هر یک از این سه انگیزه به تنهایی برای انجام عمل کافی باشد، از نظر شیخ اشراق حداقل سه عمل از آن انسان صادر شده است.