چکیده:
گرچه بیشتر روایات فضائل قرائت قرآن با ذکر سند همراه است، اما به دلایلی نمیتوان در مورد آنها حکم کلی صادر کرد. زیرا ذکر سند به تنهایی کافی نیست و باید میزان ارزش و اعتبار آنها نقد و بررسی شود. لذا مقاله پیش رو با تکیه بر منابع شیعی صرف، دامنهی مطالعاتی خود را بر روی مهمترین جوامع حدیثی و زبدهترین مصادر تفسیری متمرکز نموده و در ابتدا با نگاهی گذرا به پیشینهی این علم، تطوراتی که بر آن گذشته، اهم کتب حاوی این علم، اهداف و اغراض راویان این احادیث و بررسی دیدگاه علما و مفسران در این خصوص پرداخته است. آنگاه با استخراج احادیث قرائت قرآن از کتب مذکور، آنها را در هر کتاب بهطور جداگانه شمارش نموده؛ احادیث ثوابها و عقابها را نیز مشخص کرده و سپس با تقسیم احادیث هر کتاب به سه دسته: «من قرأ القرآن»، «من قرأ سورة» و «من قرأ آیة» تعداد آنها را نیز در هر دسته جداگانه شمارش نموده است که نتیجهی آماری حاصل از آن چنین بود: تعداد کل احادیث فضائل قرائت قرآن موجود در جوامع حدیثی مورد مطالعه، 764 حدیث و در مصادر تفسیری مورد مطالعه، 1397 حدیث میباشد که مجموع آن 2161 حدیث میشود. 4 روایت از این تعداد انتخاب گردید و به میزان اعتبار، سنجیده و نقد و بررسی شد که هر 4 مورد ضعیف السند بودند.
خلاصه ماشینی:
بنابراین بهصورت قطعی نمیتوان حکم کرد و نتیجه گرفت که همه اخباری که درباره فضیلت و ثواب قرائت سورهها و آیات رسیده، صحیح و از معصوم (ع) صادر شده است؛ بلکه باید با توجه به معیارهای سندی و متنی، میزان صحت و سقم این روایات و قوت و ضعف سند آنها مورد تحقیق و بررسی قرار گیرد.
2-1- جوامع و کتب حدیثی (رجوع شود به تصویر صفحه) (رجوع شود به تصویر صفحه) (رجوع شود به تصویر صفحه) (رجوع شود به تصویر صفحه) 3- اهداف و اغراض جاعلان احادیث فضائل قرائت قرآن نشانههای دروغپردازی در نقل حدیث در نخستین مراحل تاریخ اسلام (معروف حسنی، 1372ش، 157) و در زمان حیات رسول خدا (ص) به ظهور پیوست و ایشان از همان ابتدا با صراحت موضع سرسختانهای نسبت به این پدیدهی شوم از خود نشان داده و مخالفت خویش را آشکارا اعلام نمودند: «قال علی علیهالسلام قد کذب علی رسولالله علی عهده حتی قام خطیبا فقال أیها الناس قد کثرت ألکذابة فمن کذب علی متعمدا فلیتبوء مقعده من ألنار» (کلینی، 1429ق، 1: 158).
عثمان بن صلاح درباره حدیث معروفی که بهواسطه ابی بن کعب از رسول خدا (ص) درباره فضائل یکایک سورههای قرآن نقلشده است، چنین میگوید: «در این حدیث تحقیقی به عمل آمده است و نتیجه تحقیق این بوده است که راوی حدیث میگوید: این حدیث را من با گروه دیگری به دروغ از پیش خود ساخته و در دسترس مردم گذاشتیم» (میرداماد، 1311ق، 195؛ خویی، 1382ش، 48).