چکیده:
شهروندی به عنوان یک پدیدهی اجتماعی مدرن یکی از مؤلفههای محوری نظامهای سیاسی دموکراتیک و شاخصی کلیدی برای نشان دادن تحقق دموکراسی در یک جامعهی مدرن است. از طرفی شهروندی نیازمند احساس عضویت اجتماعی بوده و توسعهی اجتماعی ـ فرهنگی به شهروندان فعال نیاز دارد و شهروندی فعال، نیازمند وجود احساس شهروندی است. در این راستا پژوهش حاضر، به بررسی نقش سرمایهی اجتماعی و فرهنگی در میزان احساس شهروندی در بین شهروندان شهر کاشان پرداخته است. حجم نمونهی این پژوهش 318 نفر بوده و با شیوهی پیمایشی مبتنی بر پرسشنامه صورت پذیرفته است. در این مقاله احساس شهروندی به چهار بعد احساس برابری فرصتی، احساس برابری توزیعی، احساس برابری مشارکتی و احساس هویت اجتماعی تقسیم شده است. بر اساس نتایج به دست آمده میزان احساس شهروندی شهروندان کاشانی با میانگین 47/2 در دامنهی 1-4 در سطح متوسط است. سرمایهی اجتماعی شامل ابعاد اعتماد، انسجام، مشارکت و آگاهی اجتماعی با میانگین 98/2 در دامنهی 1-5 در سطح متوسط و سرمایهی فرهنگی نیز با ابعاد ذهنی، عینی و نهادی، با میانگین 88/1 در دامنهی 1-5 در سطحی پایینتر از متوسط قرار دارد. یافتههای پژوهش نشان میدهد که بین میزان سرمایهی اجتماعی (p<0/001,r=0/45) و سرمایهی فرهنگی (p<0/001,r=0/18) با احساس شهروندی رابطهی معناداری وجود دارد. به دست آمده از تحلیل رگرسیون 20% است که نشان میدهد که این دو متغیر و بویژه سرمایهی اجتماعی میتوانند 20% از واریانس احساس شهروندی را تبیین نمایند.
خلاصه ماشینی:
این بررسیهـا بـه سـنجش میـزان آگاهی از حقوق و وظایف شهروندی، تأثیر زمینه های ساختاری و دسترسـی بـه منـابع و برخورداری از امکانات در آگاهی از حقوق شهروندی پرداختـه ؛ شـهروندی را در رابطـه با جهانی شدن و فرهنـگ مـورد بررسـی قـرار داده انـد؛ برخـی از آثـار نیـز بـا رویکـرد برنامه ریزی آموزشی به شناسایی نقاط ضعف در شناخت حقوق و وظـایف شـهروندی و محورهای مورد نیاز برای آموزش معطوف شده اند؛ وضعیت شهروندی ایران را در طـول تاریخ تشریح کرده اند و به طور کلی شهروندی را از جنبه های مختلف اجتماعی فرهنگـی مورد بررسی قرار داده و کوشیده اند راه حل هایی برای تحقق بیشتر شهروندی ارائه دهند.
از آنجا که "احساس " به نگرش ها و طرز تلقیهـا اشـاره دارد، مـیتـوان گفـت احسـاس شهروندی به این امر اشاره دارد که فرد چه برداشتی از خود در ارتباط با دولت و جامعـه دارد؛ بنابراین با توجه به تعریف شهروند و شهروندی، فردی که خود را یک عضو فعـال و اثرگذار در جامعه احساس کند به وظایف خود عمل نماید و به حقوق خود آگاه باشـد و آن ها را مطالبه کند، درواقع خود را یک شـهروند احسـاس مـیکنـد و ایـن بـه معنـای احساس شهروند بودن است .
فـردی کـه سرمایه ی اجتماعی و فرهنگی بیشتری دارد میتواند از آنچه شبکه های اجتمـاعی و منـابع دیگر فرهنگی و اقتصادی جامعه در اختیار میگذارد، بهره مند گردد و خود را در رابطه بـا جامعه تعریف کند اما کسی که نتواند به این منابع دسترسی داشـته باشـد و یـا دسترسـی محدودتری داشته باشد، به همـان نسـبت خـود را از جامعـه جـدا مـیبینـد و احسـاس شهروندی او کمتر خواهد بود.