چکیده:
نشاط اجتماعی در زندگی اجتماعی نقشی اساسی و بنیادینی ایفا میکند، بهگونهای که در مقایسه با هر خصلت و روحیهی دیگر، بیشترین سهم را در بهبود روابط و معاشرتها به عهده دارد. هدف این تحقیق نیز بررسی تعاملات همسایگی و تأثیر آن بر نشاط اجتماعی شهروندان در شهر همدان است. از نظریههای برخی از جامعهشناسان در حوزهی شهری و نشاط مانند جیکوبز فلنگن، پارک، گیدنز، آرگایل، آیزنگ، وینهوون و کالمیجن و ... استفاده شده است. روش تحقیق توصیفی از نوع پیمایشی و رویکرد آن جامعهشناختی است. جامعهی آماری این تحقیق، شهروندان همدانی حاضر در زمان مطالعه بودند. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 384 نفر برآورد شد و شیوهی نمونهگیری خوشهای بود. برای گردآوری اطلاعات از دو نوع پرسشنامه استفاده شد: 1- تعامل همسایگی پاول والین و شوسلر و 2- پرسشنامهی محقق ساخته بر اساس نظریهی نشاط آرگایل و آیزنگ و اعتماد گیدنز. نتایج نشان داد بین تعاملات همسایگی و نشاط اجتماعی رابطهی معنادار و قویای وجود دارد (172/0= r). بین زنان و مردان در تعاملات همسایگی تفاوت معناداری نیست اما در احساس نشاط اجتماعی تفاوت معنادار است. رگرسیون چند متغیره نشان داد که از بین مؤلفههای تعاملات همسایگی، شبکهی روابط، بیشترین تبیینکنندهی نشاط اجتماعی است. تحلیل مسیر نشان داد که اعتماد به همسایهها تحت تأثیر شبکهی روابط و شناخت همسایهها از یکدیگر است.
خلاصه ماشینی:
مجموعه ای از عوامل فردی و فرا فردی در تقویت و یا کاهش نشاط اجتماعی در افراد جامعه تأثیر دارد (کیا و امیری، ١٣٩١: ١٤٠- ١٣٣) و در واقع نشانه - ای است از نگرش های مثبت نسبت به جهان و محیطی که فرد را فرا گرفته و در آن زندگی میکند.
در تحقیق پیمایشی معیدفر و مقدم (١٣٨٩) در ٦ محله ی تهران که با رویکرد فضاییـ اجتماعی و با تلفیق نظریه های کنترل اجتماعی و نظریه های جامعه شناسی شهری انجام گرفت ، یافته های تحقیق ضمن تأیید وجود تفاوت معنادار هویت محله ای در محله های مختلف تهران ، نشان داد هویت محله ای زمینه ی مناسبی برای رشد و ارتقای وابستگی، تعهد و مشارکت افراد در محله است و میتوان از طریق تقویت این سه عنصر، احساس کنترل و نظارت اجتماعی را در محله بالا برد و مانع از گرایش افراد به ارتکاب رفتارهای نابهنجار در سطح محله شد.
درواقع دلبستگی به مکان ، ارتباط نمادین با مکان است که با دادن معانی عاطفی و حسی مشترک فرهنگی، توسط افراد به مکان خاص یا یک سرزمین شکل میگیرد و مبنای نحوه ی ادراک گروه یا فرد از مکان و نحوه ارتباط وی با آن است (لاو و آلتمن ٦، ١٩٩٢: ٥)؛ از همین روست که گاهی میتوان رابطه ی عمیق روانی و عاطفی فرد با گروه یا با یک محل خاص را اجتماع 1- Herbert Gans 2-William Foote Whyte 3- Park 4- Attachment 5- Morgan 6- Low & Altman تعریف کرد.