چکیده:
در مطالعات اجتماعی از مفهومی چون بیتفاوتی به عنوان یکی از آسیبهای مهم در شهروندی یاد شده است که مانعی در راه مشارکت سیاسی و اجتماعی و توسعهی ملی است. از این رو بیتفاوتی زیستمحیطی، یکی از مسائل مهم در حوزهی شهروندی زیستمحیطی است. هدف از پژوهش حاضر، بررسی تأثیر عوامل جامعهشناختی بر بیتفاوتی زیستمحیطی در میان شهروندان شهر یزد است. بدین منظور، این تحقیق به شیوهی پیمایشی و با استفاده از ابزار پرسشنامه انجام گرفت. جامعهی آماری مورد مطالعه، کلیهی افراد بالای 18 سال ساکن یزد و حجم نمونهی 390 نفر با روش نمونهگیری چندمرحلهای انتخاب گردید. چارچوب نظری مورد استفاده در این پژوهش، نظریهی تلفیقی پاول استرن است. نتایج تحقیق نشان میدهد که بیتفاوتی زیستمحیطی شهروندان یزد در حد متوسط رو به پایین است. بیتفاوتی زیستمحیطی با نگرش زیستمحیطی و دانش زیستمحیطی، احساس مسؤولیت، هنجار اجتماعی و عادت به رفتارهای زیستمحیطی رابطهی معناداری دارد و با افزایش این متغیرها، بیتفاوتی زیستمحیطی کاهش مییابد و متغیر نگرش زیستمحیطی بیش از سایرین بر بیتفاوتی تأثیرگذار است. نتیجه تحلیل مسیر نشان میدهد که متغیرهای مستقل توانستند 29 درصد از تغییرات بیتفاوتی زیستمحیطی را تبیین کنند.
خلاصه ماشینی:
استفاده ی بیرویه از انرژی در منازل و مصرف بیش از حد برق ، آب ، گاز (در ساعات پرمصرف ) (زارع شاه آبادی و همکاران ، ١٣٩٢: ١٨؛ التیامی نیا و حسینی، ١٣٩٤: ٧٨)، استفاده از لوازم یک بار مصرف ، استفاده از وسایل نقلیه ی شخصی، استفاده از انواع آفت کش ها، دفع مواد زائد به شیوه ی غیر بهداشتی، ریختن زباله در معابر عمومی، پارکهای جنگلی و پارکهای سطح شهر، سرازیر شدن شیرابه ی زباله ها به داخل رودخانه ها، جمع آوری و عدم تفکیک زباله به منظور بازیافت ، از انواع بیتفاوتی انسان ها نسبت به محیط زیست در ایران میباشد (صالحی و امام قلی، ١٣٩١: ١٢٢؛ حقیقتیان و همکاران ، ١٣٩٥: ٥٣).
در پژوهش های داخلی با وجود توجه به موضوع بیتفاوتی اجتماعی (مسعودنیا (١٣٨٠)، کلانتری و همکاران (١٣٨٦)، مجیدی و همکاران (١٣٩٠)، قاضی زاده و کیانپور (١٣٩٣)، فولادیان (١٣٩٣) و نوابخش و میرزاپوری (١٣٩٤)) مطالعه ای مبنی بر بررسی بیتفاوتی زیست محیطی انجام نگرفته است .
از این رو میتوان از نظریه ی استرن به عنوان چارچوب نظری برای تبیین بیتفاوتی زیست محیطی استفاده کرد چرا که از نظر او، فرد تحت تأثیر عوامل درونی (نگرشی) و بیرونی، رفتاری را در حمایت یا مخالفت با ارزش های محیطی از خود بروز میدهد.
در این تحقیق از شش متغیر مستقل برای تبیین بیتفاوتی زیست محیطی استفاده کردیم که در نتیجه شش فرضیه ی مورد آزمون قرار گرفت که نتایج آزمون همبستگی آنها در جدول زیر گزارش شده است .
Ecological behavior, environmental attitude, and feelings of responsibility for the environment.