چکیده:
اصطلاح «اخلاق حسنه» یک اصطلاح شناخته شدهی حقوقی است که عمدهی استعمال آن در حیطهی حقوق مدنی و آیین دادرسی مدنی میباشد؛ مثلا در مادهی 975 قانون مدنی یا مادهی 6 قانون آیین دادرسی مدنی و ... . در عین حال در تعریف این اصطلاح میان دانشمندان حقوقی از جمله حقوقدانان متمرکز بر مباحث حقوق مدنی، اتحاد و اتفاق نظر وجود ندارد و تعاریف متعددی از این عبارت به چشم میخورد که ناشی از اختلاف نظر این اندیشمندان در مورد رابطهی این نهاد با نهاد نظم عمومی، ریشههای اخلاق حسنه و ... میباشد.
در مباحث حقوق جزا و قوانین جزایی جمهوری اسلامی ایران، اصطلاح «اخلاق حسنه» استعمال نشده و تنها در عنوان فصل هجدهم کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی، عبارت «جرایم ضد عفت و اخلاق عمومی» بکار رفته است. سوال این است که چرا علیرغم آنکه جرایم ارتکابی علیه حوزههای مختلف همچون اقتصاد، سیاست، فرهنگ و... در یک دستهبندی مشخص تحت عنوان جرایم علیه امنیت اقتصادی، امنیت سیاسی، امنیت فرهنگی و... جای میگیرند، جرایم علیه اخلاق دارای چنین وضعیتی نیستند؟ آیا نمیشود اصطلاح «امنیت اخلاقی» را در عرض عناوین پیشگفته وضع و استعمال نمود؟
بهنظر میرسد این امر ممکن و بلکه ضروری میباشد که اصطلاح «امنیت اخلاقی» تعریف و مصطلح گردد و این تعریف به عنوان تعریف پیشنهادی قابل ارائه میباشد: «احساس آرامش نسبت به هر گونه رفتار علیه ارزشهای اخلاقی جامعه از قبیل عفت و شرافت.»
خلاصه ماشینی:
این امر در درجهی اول ناشی از عدم تعریف دقیق اصطلاح امنیت اخلاقی ناظر به ادبیات حقوق کیفری است تا در ذیل آن، دایرهی شمول این اصطلاح و جرایم مشمول آن معلوم گردد و در ادامه، امید آن باشد که جرایم مشمول آن در یک فصل و بخش جزئی بصورت منقح گردآوری گردد تا از استعمال عباراتی همچون اخلاق حسنه که اصولا یک عبارت مرتبط با مباحث مدنی و فاقد سابقهی کاربرد در مباحث جزایی است، جلوگیری گردد.
در این قسمت ابتدا به تعریف امنیت از جهت لغوی و اصطلاحی پرداخته شده و پس از بیان انواع امنیت، بحث در فقه، حقوق و سایر علوم مورد توجه قرار گرفته است.
البته جرایم علیه امنیت اخلاقی برخلاف جرایم علیه امنیت اقتصادی، امنیت سیاسی و نمونههای مشابه، یک عنوان و عبارت مصطلح و رایج نیست و علیرغم آنکه مقام معظم رهبری در تیرماه 1386 این اصطلاح را در جمع مسئولان قوهی قضاییه بکار بردند، بخاطر عدم تعریف دقیق این اصطلاح و تعیین حدود و ثغور آن از سوی حقوقدانان، همچنان جایگاه شایستهای در ادبیات حقوق کیفری پیدا نکرده است.
در حال حاضر در قوانین کیفری و در رأس آنها قانون مجارات اسلامی، تنها در فصل هجدهم کتاب پنجم، عبارت جرایم ضد عفت و اخلاق عمومی به عنوان تیتر، قابل مشاهده است که بنظر میرسد تعریف و تبیین اصطلاح امنیت اخلاقی در قدم اول و سپس جمعآوری و تنقیح جرایم علیه حوزهی اخلاق در مباحث کیفری تحت این اصطلاح و در یک دستهبندی علمی، هم آگاهیدهی و آگاهییابی نسبت به این جرایم برای عامهی مردم و هم دسترسی و استفاده از آن برای قضات و وکلاء را در پی داشته باشد.