چکیده:
امروزه عدهای با الهامگرفتن از تفکرات گروهها و اشخاصی همچون خوارج و
انتیمیه. به تکفیر مسلمانان،قتل آنان و غارت اموال آنها میپردازند و از اسلام چهره زشتی را به جهانیان ارائه میدهند. در این تحقیق سیر تاریخی و تطور تکفیر را در
جهان اسلام بررسی میکنیم تا مشخص شود که چه گروههایی و با چه انگیزه و
اهدافی, دیگران را تکفیر میکردند. گاهی تکفیرهایی که در طول تاریخ اسلام صورت
گرفته است،جنبهی فقهی داشتند و به اباحة خون و مال منجر میشدند. خوارج اولین
گروهی بودند که از این نوع تکفیر استفاده میکردند. اما تکفیرهایی که از سوی سایر
فرقههای کلامی صورت میگرفت. رویکرد کلامی داشتند و عمدتا بهخاطر تعصبات
مذهبی انجام میگرفتند؛ به همین جهت. به خروج از اسلام و اباحة خون و مال افراد
حکم نمیکردند. پس از خوارج» عرصة «تکفیر فقهی» رونق چندانی نداشت تا اینکه
اینتیمیه با فتاوای تکفیری خود فرصتی فراهم نمود تا این نوع تکفیرء دوباره احیا
شود. پس از چند قرن؛ وهابیت با الهامگرفتن از تفکرات وی ترویجدهندة تفکری
شدند که الهامبخش ایجاد گروههای تکفیری یا سلفی جهادی در جهان معاصر شد
که به قتل مسلمانان و غارت اموال آنان میپردازند.
خلاصه ماشینی:
در این تحقیق تلاش شده است تا سیر تاریخی و تطور تکفیر، و همچنین ریشههای آن در طول تاریخ اسلام بررسی شود تا مشخص گردد که در طول تاریخ اسلام، تکفیر تا چه اندازهای در میان مسلمانان رواج داشته است و چه گروهها و جریانهایی، از حربۀ تکفیر علیه مخالفان خود استفاده کردهاند.
اما در طول تاریخ اسلام، برخی تکفیرها از باب «تکفیر کلامی» است که به خروج از دین منجر نمیشود و تبعات تکفیر فقهی بر آن جاری نمیگردد؛ بلکه در قیامت با او معاملۀ کافر میشود؛ مثل تکفیر مخالفان توسط فرق و مذاهب مختلف اسلامی از قبیل معتزله، اهلحدیث، اشاعره و شیعه، که از نوع تکفیر کلامی است.
دربارۀ سیر تطور و تاریخچۀ تکفیر چندین مقاله نوشته شده است؛ مثل «اندیشۀ تکفیر در بستر تاریخ»، «التکفیر بین الأمس و الیوم»، «تکفیر؛ گذشته، حال، آینده»، «بررسی تاریخی جریانهای تکفیریتروریستی» و «تبارشناسی مبانی معرفتشناختی و انسانشناختی اسلام سلفیتکفیری»، و همچنین در خبرگزاری حوزه نیز، مصاحبهای با آیتالله گرامیK با عنوان «تکفیر؛ از آغاز تاکنون» چاپ شده است؛ ولی هیچکدام از آنها بهصورت تحقیق حاضر، سیری مشخص از صدر اسلام تاکنون را بررسی نکردهاند؛ بلکه غالبا به خوارج و تکفیرهای امروزی و رابطۀ آنها پرداختهاند و برخی نیز عمدتا ریشهها و راهکارهای مقابله با تکفیر را مدنظر داشتهاند.
اینها صفاتیه را بهخاطر اینکه آنها به قدیم بودن صفات خدا از قبیل علم و قدرت معتقد هستند، تکفیر میکردند؛ زیرا نتیجۀ حرف اینها اثبات قدمایی غیر از خداوند است؛ در حالی که امت اجتماع دارند که هرکسی که غیر از خداوند، قدیمی را اثبات کند، کافر است.