چکیده:
اهمیت به نقش بزهدیده یکی از بحث برانگیزترین موضوعات دیوان است که میتواند فضای محاکمه منصفانه را ایجاد کند. قبل از تصویب اساسنامه، مذاکرات بسیاری در این خصوص میان نمایندگان درگرفت. در سال 2012 رئیس دیوان بینالمللی کیفری، در سخنرانی خود در کنفرانس پارلمانی جهانی حقوق بشر- رم، اساسنامه دیوان را سدی برای جلوگیری از ارتکاب جنایت دانست و بیان کرد که دیوان، عدالت تسکینی و عدالت برای پیشگیری از جرائم را به ارمغان میآورد. این پژوهش با رویکرد توصیفی- تحلیلی به بررسی جایگاه بزهدیده در دیوان بینالمللی کیفری میپردازد. برای بررسی این موضوع، اساسنامه رم و سایر مقررات مربوطه مورد توجه قرار گرفته است. لذا باتوجه به آن فرضیه پژوهش عبارتند از اینکه اساسنامه رم با به رسمیت شناختن اهمیت نقش بزهدیده در مبارزه با مصونیت مجرم، تعادلی میان سیستمهای قانونی ایجاد نموده است که این منجر به نوآوری و ایجاد سیستمی از عدالت شده است و در پاسخ، مشارکت بزهدیده یکی از پیشرفتهای عدالت ترمیمی است اما با این وجود، هنوز آئین و روشهای دیوان در سازگاری کامل با این موضع نیست.
خلاصه ماشینی:
تشخیص بزهدیده واجد شرایط (ماده 85 اساسنامه) برعهده دیوان است و در صورتی که تعداد درخواستها زیاد باشد شعبه مطابق با بند 4 قاعده 89 میتواند یک تصمیم در مورد همه آنها اتخاذ نماید (دیرباز و رضویفرد،1392: 103).
د) صندوق معاضدت بزهدیدگان این صندوق به موجب بند 1 ماده 79 اساسنامه در سال 2004 توسط مجمع عمومی دولتهای عضو با هدف پرداخت خسارت به بزهدیدگان و خانوادههایشان،کمک به دادگاه و اجرای دستورات، بویژه جمعآوری اموال مجرمین و تضمین جبران خسارت، حمایتهای مادی و معنوی به بزهدیدگان و خانوادههایشان ایجاد گردید (ماده 79 اساسنامه، قاعده 98 آئین دادرسی).
براساس بند 2 ماده 79 اساسنامه، دیوان میتواند دستور دهد وجوه نقدی و اموالی که از طریق پرداخت جریمه و غرامت جمعآوری شده و یا مطابق با ماده 116 اساسنامه رم از طریق کمکهای داوطلبانه بدست آمده به این صندوق منتقل گردد و دستور پرداخت جبران از طریق صندوق را پس از مشاوره با دول ذینفع صادر نماید (بند 2 قاعده 98 آئین دادرسی).
1- پرونده توماس لوبانگا 14 مارس 2012 دیوان بینالمللی کیفری (شعبه اول تجدیدنظر) اولین رای خود را در محکومیت لوبانگا به اتهام قتل، تجاوز بعنوان جنایت علیه بشریت، سربازگیری کودکان زیر 15 سال برای شرکت فعال در مخاصمات مسلحانه تحت ماده 8 (2) (e) (vii) صادر و لوبانگا را به 14 سال حبس محکوم نمود (همان، 105).
شعبه اول رسیدگیکننده برای اولین بار حکم به پرداخت خسارت جمعی از سوی صندوق معاضدت بزهدیدگان<FootNote No="14" Text="Trust found for victim (TFV)"/> (بند 1 ماده 79 اساسنامه و قاعده 98 بند 3 آئین دادرسی) را صادر نمود (همان، 128).