چکیده:
هدف از این تحقیق دریافت زمینههای فساد اقتصادی در مناقصههای دولتی است. در این راستا، پس از مطالعة ادبیات نظری تحقیق و شناسایی عوامل اصلی و فرعی فساد اقتصادی در مناقصههای دولتی، با استفاده از روش دلفی و طی دو مرحله، از خبرگان مرتبط با مناقصههای دولتی نظرسنجی و درستی موارد شناساییشده کنترل و بررسی شد. نتایج حاکی از آن است که، همة موارد شناساییشده جزو زمینههای بروز فساد اقتصادی در مناقصههای دولتی است. در ادامه، برای تشخیص میزان اهمیت هریک از این عوامل، با استفاده از روشهای تصمیمگیری چندمعیاره، شامل روشهای تحلیل سلسلهمراتبی AHP و TOPSIS، عوامل مذکور رتبهبندی شدند. نتایج نشان داد که، از نظر خبرگان، از بین چهار عامل اصلی شناساییشده (ساختار رانتجویانة مناقصههای دولتی، سیاسیبودن فرایند برگزاری مناقصهها، اقتدار بوروکراتیک و ضعف سازوکارهای نظارتی)، ضعف سازوکارهای نظارتی مهمترین عامل است. اگرچه عامل ساختار رانتجویانه، از نظر خبرگان، اهمیت کمتری نسبت به سایر عوامل دارد، ولی درواقع فساد اقتصادی در مناقصههای دولتی عملی رانتجویانه و روشی برای دستیابی به رانتهاست. سایر عوامل زمینهساز نیز دستیابی به منابع رانت را تسهیل میکنند. این عوامل، هماهنگ با یکدیگر، درنهایت، کاهش قیمت نسبی فساد و، درنتیجه، شکلگیری آن در مناقصههای عمومی را سبب میشوند.
خلاصه ماشینی:
در این راستا، پس از مطالعة ادبیات نظری تحقیق و شناسایی عوامل اصلی و فرعی فساد اقتصادی در مناقصههای دولتی، با استفاده از روش دلفی و طی دو مرحله، از خبرگان مرتبط با مناقصههای دولتی نظرسنجی و درستی موارد شناساییشده کنترل و بررسی شد.
با توجه به حجم بالای مناقصهها در تولید ناخالص داخلی کشورها (بهطور متوسط بین 15 تا 30 درصد از تولید ناخالص داخلی) و، درنتیجه، بهسبب وجود گسترة مالی زیاد و مطرحشدن موضوع اموال عمومی در آن، امکان وسوسه برای سوءاستفاده و گسترش فساد در این بخش بسیار چشمگیر است؛ بهطوریکه، بنا به گزارش سازمان بینالمللی شفافیت، زیان این فساد در کشورها بهطور متوسط بین 10 تا 25 درصد، و در بعضی از موارد بالاتر از 40 تا 50 درصد، در ارزش قرارداد تخمین زده شده است (TI, 2010: 2).
محققان این مؤسسه، برای بیان و شناسایی زمینههای فساد در خریدهای دولتی، ابتدا پیچیدگیهای مناقصهها و سازوکارهای فساد را بررسی کرده و دراینباره معتقدند که خطر ایجاد فساد در مناقصهها با توجه به مراحل گوناگون مناقصه، نوع قرارداد، درجة پیچیدگی اقتصاد و همچنین بخش مورد نظر اقتصادی متفاوت است.
سپس با بررسی میدانی از طریق مصاحبه و توزیع پرسشنامه میان خبرگان مرتبط با موضوع، شامل کارشناسان، صاحبنظران و مدیران دولتی و خصوصی در بخش مربوط، طی دو مرحله و به روش دلفی، با استفاده از نرمافزار SPSS، درستی موارد شناساییشده به آزمون گذاشته و درنتیجه به شناسایی هرچه بهتر زمینههای فساد اقتصادی در مناقصههای دولتی پرداخته میشود.
رتبهبندی کلی زمینههای فساد اقتصادی در مناقصههای دولتی با استفاده از روش AHP {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} این جدول بهنوعی تأییدکنندة ادبیات نظری تحقیق است.