چکیده:
یکی از عوامل طلاق عاطفی زوجین، عدم اهتمام آنها به در کنار هم بودن است. یکی از مهمترین مکانها و زمانهایی که زوجین امکان در کنار هم بودن را دارند و از نظر علوم طبیعی و روانشناسی نیز به تأثیرات مهم آن توجه شده است، رختخواب و زمان خواب است. در فقه امامیه نیز به تبعیت از آیه34 سوره نساء، «مضاجعه» مورد توجه قرار گرفته است. گروهی از فقها منکر وجوب مضاجعه شدهاند، گروهی دیگر وجوب مضاجعه را مقید به دو امر تعدد زوجات و شروع مضاجعه دانستهاند و گروهی نیز قائل به وجوب مطلق مضاجعه با انعقاد عقد نکاح شدهاند. این پژوهش به روش توصیفی ـ تحلیلی و به صورت کتابخانهای ـ اسنادی ماهیت مضاجعه و مسائل پیرامونی آن در فقه امامیه را بررسی کرده و با ارائه دلایل و مستندات، قول به وجوب مضاجعه با انعقاد نکاح را اقوی دانسته است. همچنین بر این مبنا، هر یک از زن و شوهر را در اتخاذ بستر مشترک دارای حق و تکلیف دانسته است.
خلاصه ماشینی:
علاوه بر کتب فقهی، در دروس خارج فقه نکاح برخی مراجع، همچون آیتالله حسین مظاهری در اسفند 1391 و آیتالله رضازاده در شهریور 1392، نیز به این موضوع توجه شده است؛ اما مقاله یا کتاب مستقل و مکفی مشاهده نشد که علاوه بر توصیف مضاجعه و تبیین تفاوت آن با قسم، دیدگاههای مختلف در وجوب یا عدم وجوب مضاجعه، زمان تحقق وجوب آن، حق یا حکم بودن و مشترک یا مختص بودن آن را با نظر به تمام جوانب بحث، بررسی کرده باشد.
بنا بر این نظریه، اگر مردی یک زن داشته باشد، همسرش علیه او حق مضاجعه نخواهد داشت، نه هر شب و نه یک شب از چهار شب، بلکه آنچه لازم است عدم هجر و ترک و رها کردن است، یعنی معاشرت زوجه باید بهگونهای باشد که زن مانند زنان مطلقه و بدون شوهر نباشد.
دلایل قائلان به وجوب مطلق مضاجعه مشهور فقها معتقدند با انعقاد صحیح عقد نکاح، بر شوهر واجب میشود که شبها را در کنار همسرش در یک رختخواب صبح کند، امکان نزدیکی وجود داشته باشد یا نه ــ مثل اینکه زوج یا زوجه دچار بیماری باشند و توانایی مقاربت از آنان سلب شده باشد ــ حتی فرقی نمیکند که زوجین عاقل باشند یا مجنون (انصاری، 1415: 467)؛ بنابراین وجوب مضاجعه با انعقاد عقد نکاح محقق میشود (شهید ثانی، 1413: 1/449؛ همو، 1410: 5/404؛ بحرانی، 1405: 24/591؛ طباطبایی، 1412: 2/150؛ شیخ طوسی، 1387: 4/325؛ محقق حلی، 1408: 2/335؛ علامه، 2/40).