چکیده:
پرسش از آزادی و تفسیر آن همواره در طول تاریخ موضوع تأمل اندیشمندان و متفکران بوده است. اندیشه ملحدانه رهایی از قیود دینی را معنای آزادی میداند؛ امّا تفکر موحدانه صیانت از حدود دینی را آزادی مینامد. این مسأله از آن جهت اهمیت پیدا میکند که تفاوت در برداشت معنای آزادی موجب شده تا برخی از متفکران غربی سوء استفادههای ابزاری از حق آزادی را اقدامی در چارچوب آزادی عقیده و بیان بدانند. در این میان، آیتالله جوادی آملی سلسله معیارهایی را برای آزادی مشخص میکند و بحث از سازگاری و ناسازگاری آزادی با مؤلفههای اسلامی را تبیین مینماید. به همین جهت، نگارندگان بحث یاد شده را از دیدگاه آیت الله جوادی آملی بررسى نمودهاند. هدف اصلی این تحقیق، بررسی ابعاد ارزشی، تبیینی و هنجاری حق آزادی عقیده و بیان در ساختار نظامهای معرفتی مختلف است. روش تحقیق مقاله حاضر تحلیلی توصیفی است. اطلاعات تحقیق نیز به صورت کتابخانهای جمعآوری شده است. یافتههای این تحقیق نشان میدهد که آزادی در دستگاه فلسفی این حکیم متأله یکی از اوصاف نفسانی است که به لحاظ تشکیکی بودن آن هیچگاه نمیتواند مطلق و نامحدود باشد. از این منظر، آزادی حقیقی زمانی واقعیت مییابد که بر مبنای عقل و نقل باشد.
خلاصه ماشینی:
با توجه به آنچه بیان شد، سوال اصلی مقاله حاضر آن است که آیا آزادی عقیده و بیان در قاموس دین و فرهنگ اسلامی به همین معناست که برخی از نواندیشان غربی ارائه کرده اند یا معنای دیگری دارد؟ طبق نگرش هستی شناختی و معرفت شناختی آیت الله جوادی آملی، مبانی نظری و تئوریک آزادی چگونه تبیین می شود؟ نظرات و شبهات و همچنین قرائت های ناسازگار با منابع دینی در این زمینه از منظر استاد جوادی آملی چگونه پاسخ داده می شود؟ منظومه اندیشه های حقوقی آیت الله جوادی آملی پیرامون این موضوع چیست ؟ ١.
در ادامه تلاش خواهیم کرد با استفاده از نظام فکری آیت الله جوادی و سلسله مطالبی که ایشان در آثار مختلف خود مانند تسنیم ، جامعه در قرآن ، حکمت عبادات و انتظار بشر از دین در این باره بیان کرده است ، نظام گزاره های ارزشی در تفکر دینی را بازخوانی و استخراج نماییم .
تحلیل مفهومی آزادی بیان و بَنان استاد جوادی آملی در مقام تبیین آزادی بیان گویندگان و نیز آزادی بنان (قلم ) نویسندگان تاکید نموده است که همه افراد در مجالس علمی برای طرح دیدگاه ها و نقد تفکر دینی آزادند زیرا خدای سبحان به بندگان خود بشارت داده که مکتب های مختلف را مطالعه و سپس از بهترین ها پیروی کنند (سوره زمر: آیه ١٧).