چکیده:
تاویلاتی که عرفا بر متون مقدس ارائه میدهند، معمولاً پارادوکسیکال و متناقضنما بوده و همواره مورد مخالفت عدهای قرار میگیرد. در این مقاله ماهیت متن مقدس و تاویل مورد بررسی قرار گرفته تا اینکه نشان دهد چرا این تاویلات معمولاً متناقضنما به نظر میرسند؟ تحقیقات نشان داد از آن حیث که متون مقدس دارای بطون و معانی چندلایهای هستند، عارف در فرایند تاویل، میکوشد تا از سطح معانی ظاهری بگذرد و به دریافت معانی باطنی برسد، که این معانی باطنی در اغلب مواقع با معانی ظاهری سازگار نیستند و بدین ترتیب با مذاق اهل ظاهر هم همخوانی ندارد. و به همین دلیل، این تاویلات را مغایر با مبانی دینی میدانند. در حالی که با توجه به سطح ادراک و معرفت و ظرفیت انسانها، دریافت و ادراک سطوح مختلف معانی کتب مقدس، جهت رهیافت هر کس به حقیقت، متناسب با شان خود، امری ضروری است.
خلاصه ماشینی:
تاویل عرفانی متون مقدس و رابطۀ آن با بیان متناقضنما ودود ولیزاده<FootNote No="75" Text="دانشجوی دکتری الهیات گروه ادیان و عرفان تطبیقی، دانشکدۀ حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
در این مقاله ماهیت متن مقدس و تاویل مورد بررسی قرار گرفته تا اینکه نشان دهد چرا این تاویلات معمولا متناقضنما به نظر میرسند؟ تحقیقات نشان داد از آن حیث که متون مقدس دارای بطون و معانی چندلایهای هستند، عارف در فرایند تاویل، میکوشد تا از سطح معانی ظاهری بگذرد و به دریافت معانی باطنی برسد، که این معانی باطنی در اغلب مواقع با معانی ظاهری سازگار نیستند و بدین ترتیب با مذاق اهل ظاهر هم همخوانی ندارد.
P. 50) رابطه تاویل با شطح رابطه تفسیر و تأویل با شطح، بدون در نظر گرفتن اصطلاح «معانی باطنی» قابل بررسی نیست و نکتۀ قابل توجه، همین است که صوفیه عموما حقایق منقول دینی، بالاخص قرآن را دارای یک معنای ظاهری و یک معنای باطنی میدانند و آنگاه که به کشف معنای باطنی آیات نائل شده و در پی اظهار آن حقایق باطنی برمیآیند، از آن جهت که این معانی باطنی در کل، نامأنوس میباشد، گفتار آنها در برخی موارد، ممکن است شطح تلقی شده و متناقضنما باشد.
اما مسأله در مورد تاویلات صوفیه بر خلاف این است؛ چرا که مفسران عادی غیر عارف معمولا، پیام خدا را سادهتر و ملموستر کرده، محتوای آن را که فراتر از فهم آدمیان است، برای آنها به گونهای قابل درک در میآورد.