چکیده:
وابستگی به مواد به عنوان یک عامل به وجود آورنده اختلال در سلامت فردی و اجتماعی، خسارتهای بیشماری را در ابعاد مختلف اعم از فردی، خانوادگی، بهداشتی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی به جوامع تحمیل می کند. در برابر مصرف موادمخدر و روان گردان ها لازم است اقدامات متقابلی برای مبارزه با این امر انجام شود. جامعه به عنوان سیستم پویا، زنده، با نشاط و در حال حرکت، دارای ظرفیت ها و پتانسیل های بی شماری است که می توان از آن در جهت پیشگیری از وابستگی به مواد استفاده کرد. بنابراین، اجتماعی شدن مبارزه با مواد مخدر امری ضروری است. هدف از مقاله حاضر، مروری بر رویکرد اجتماعی برای مبارزه با مصرف مواد مخدر با تاکید بر نقش مشارکت اجتماعی بود. بنابراین، ابتدا به رویکرد اجتماعی شدن مقابله با مواد مخدر و سپس به نقش مشارکت اجتماعی و مروری بر پیشینه پژوهش و در انتها به بحث و نتیجه گیری و پیشنهادها پرداخته شد. پیشگیری یکی از مهم ترین ارکان مقابله با مصرف مواد مخدر و وابستگی به آن است. به عبارت دیگر، توجه به رویکرد پیشگیری همواره بهتر از درمان است. پیشگیری را می توان در کانون های مختلف جامعه انجام داد. ترویج رویکرد پیشگیری در سطح جامعه و مشارکت بیشتر از سوی اقشار مختلف جامعه نقش موثری برای مقابله با مواد مخدر دارد. رویکرد اجتماعی در پیشگیری از وابستگی به مواد، در واقع «توسعه محلی» و بر اساس «مشارکت» است. شواهد نظری و پژوهشی در خصوص نقش مشارکت اجتماعی در پیشگیری از وابستگی به مواد بسیار اندک است و لزوم دانش افزایی و پژوهش در این خصوص بسیار ضروری است. شواهد پژوهشی موجود نیز حاکی از اهمیت مشارکت اجتماعی در پیشگیری از انواع آسیب های اجتماعی به خصوص وابستگی به مواد است. در مجموع می توان گفت که «مشارکت اجتماعی» نقش بسیار مهمی در «اجتماعی شدن مقابله با مصرف مواد » دارد و می توان با استفاده از رویکرد اجتماعی مقابله با مصرف مواد با تاکید بر مشارکت اجتماعی از وابستگی به مواد و آسیب های آن جلوگیری کرد.
خلاصه ماشینی:
رویکرد اجتماعی به کاهش تقاضای موادمخدر و روانگردانها و پیشگیری از وابستگی به مواد با تاکید بر نقش مشارکت اجتماعی حمید صرامی1، علی بقایی سرابی2 چکیده وابستگی به مواد به عنوان یک عامل به وجود آورنده اختلال در سلامت فردی و اجتماعی، خسارتهای بیشماری را در ابعاد مختلف اعم از فردی، خانوادگی، بهداشتی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی به جوامع تحمیل میکند.
مشکل اعتیاد به عنوان یک پدیده مهلک که نتایج آن میتواند اثرات بسیار سوئی در زمینههای اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی داشته باشد در هر جامعهای مطرح است (گرجی گرسامی، سیاه چشم، موسوی بیجاری و سیف، 1397؛ موسسه ملی سوءمصرف مواد مخدر National Institute of Drug Abuse (NIDA)"/، 2007؛ کوهی و قلیزاده، 1396).
امروزه در زمینه پیشگیری از گرایش به مواد مخدر در اغلب کشورها پیشگیری کیفری کنار گذاشته شده است و به پیشگیری اجتماعی پرداخته میشود که مستلزم همکاری و مشارکت نهادهای جامعه مدنی از قبیل سازمانهای مردم نهاد و برنامههای اجتماع محور است (محمدی، 1396).
در شرایط کنونی، بهمنظور تقویت سرمایه اجتماعی در سطح محلات، توجه به محلههای شهری و مطالعه ظرفیتهای موجود در آنها ضرورت دارد و میتواند پشتوانهای را برای بسط نظری و عملی رویکرد اجتماعیشدن امر مبارزه با مواد مخدر در سطح محلی فراهم کند (اکبری، 1394، به نقل از بقایی سرابی، 1397).
زیاری، حاتمی و مصاحبی (1396) در پژوهشی با عنوان بررسی عوامل موثر بر افزایش مشارکت اجتماعی با تاکید بر احساس تعلق محلهای به این نتیجه رسیدند که بین متغیرهای زمینهای شامل (جنسیت، سن، تحصیلات، شغل، میزان درآمد، مدت زمان سکونت در محله) با آمادگی برای مشارکت رابطه معنادار وجود دارد.