چکیده:
این نوشته، ترجمه مقالهای است از سلسله مقالات فاروق سومر درخصوص ایلات آغوز (ترکمان) با عنوان Yiva Oguz Boyuna Dair (در باب ایوا تیرهای از اغوزها) که در صفحات 167-151 شماره نهم سال 1951 میلادی در تورکیات مجموعه سی turkiyat Mecmuasi ترکیه چاپ گردیده است. فاروق سومر در این مقاله به بررسی یکی از تیرههای آغوز (ترکمان) که در ایران، عثمانی، سوریه و ترکیه (عثمانی) ساکن بودهاند پرداخته است.
خلاصه ماشینی:
از همان آغاز تأسیس دولت سلجوقی این شاخه از اغوزها نقش بزرگی در تاریخ ایفا کرده و نام ایواها در منابع تاریخی و اسناد آرشیوی ذکر گردیده است.
ایواهای آناطولی در منابعی که درباره فتوحات سلجوقیان نوشته شده از قبیله ایوا که یکی از ایلات مهم در این فتوحات بوده است به صورت املاهای مختلف یوق، ایوک، آوق، یاووق، بادوک، ییوک و ناوک ذکر شده است.
زیرا در آناطولی مرکزی و جنوبی هیچ اطلاعی در مورد اینکه منطقهای با نام اواجیق وجود داشته نداریم، ثانیا در قرن هفدهم و در منطقه تکه به قبیلهای با نام اواجیق مواجه میشویم و همچنین اولیاء چلبی نیز در زمان خود اشارهای به یک قبیله با نام اواجیق میکند.
اما هیچ اطلاعی از اینکه آنها به کجا رفتند و چگونه به حیات خود ادامه دادند، نداریم احتمال میدهیم که ایواها همانگونه که در بالا نیز اشاره شد در اوایل سالهای نیمه دوم قرن سیزدهم در قشون جنگی سلجوقیان روم شرکت کرده باشند.
بر اساس نوشته یکی از دفترهای مالیاتی عصر سلطان سلیمان قانونی تعداد دویست خانوار قبیله ایوا که تحت نظر امت کدخدا قرار داشتهاند موظف به پرداخت مالیات بودهاند.
در دفاتر زمان سلطان سلیم دوم نام ایوا به صورت قره ایوالو نوشته شده است که البته از لحاظ جمعیت رشد داشتهاند.
اسم ایواها در این مناطق و در دفاتر مالیاتی به صورت ایوا و یا ایوالو نوشته شده است.