چکیده:
امروزه مشکلات استفاده از ارز در تجارت بینالملل و محدودیتهای ناشی از تحریمهای اقتصادی، کشورها را به سمت مدلهای قراردادی جدید ازجمله قرارداد پایاپای کشانده است. این قرارداد عبارت از روش مشروط واردات کالا یا خدمات به صدور کالا یا خدمات دیگر به کشور فروشنده و مبادله آنها بجای فروش در مقابل پرداخت ارز خارجی است. در خصوص ماهیت و اوصاف این نوع قراردادها در نظام حقوقی ما به جهت مستحدثه بودن سخنی به میان نیامده امانهادهای متشابهی از قبیل عقد بیع، عقد معاوضه، جعاله و عقد صلح قابل تطبیق متصور می شوند با مداقه دروجوه افتراق اشتراک پایاپای با عقود مزبور این نتیجه به دست آمد که قراردادهای پایاپای نظر به پیچیدگی و گستردگی قلمرو موضوعی و وجودعناصر خارجی و انعطاف پذیری با شرایط اقتصادی قابل انطباق با عقود مصرح قانونی نیستند به علاوه دامنه گسترده اصل حاکمیت اراده و آزادی قراردادها در حقوق پدیرش این اصل در فقه با تعابیر چون افو بالعقود و اعتبار تراضی ، انواع قراردادهای پایاپای را به توافق موضوع ماده 10 قانون مدنی ملحق می سازد و تراضی طرفین برای لزوم و صحت این قراردادها کافی است<br /><br />
خلاصه ماشینی:
در خصوص ماهیت و اوصاف این نوع قراردادها در نظام حقوقی ما به جهت مستحدثه بودن سخنی به میان نیامده اما نهادهای متشابهی از قبیل عقد بیع ، عقد معاوضه ، جعاله و عقد صلح قابل تطبیق متصور میشوند با مداقه در وجوه افتراق اشتراک پایاپای با عقود مزبور این نتیجه به دست آمد که قراردادهای پایاپای نظر به پیچیدگی و گستردگی قلمرو موضوعی و وجود عناصر خارجی و انعطاف پذیری با شرایط اقتصادی قابل انطباق با عقود مصرح قانونی نیستند به علاوه دامنه گسترده اصل حاکم ت ی اراده و آزادی قراردادها در حقوق پدیرش این اصل در فقه با تعابیر چون اوفو بالعقود و اعتبار تراضی، انواع قراردادهای پایاپای را به توافق موضوع ماده ١٠ قانون مدنی ملحق میسازد و تراضی طرفین برای لزوم و صحت این قراردادها کافی است .
آیین نامه معاملات متقابل مصوب ٦٩ هیئت وزیران در این تعریف قرارداد مقر می دارد: «معاملات متقابل عقدی است که بین دو شخص حقی ی یا حقوقی منقعد میگردد و ضمن آن یک طرف (تأمین کننده ) در مقابل تعهد طرف دیگر (صادرکننده ) مبنی بر تولید و تحویل از کالا یا کالاهای مشخص جهت صدور به خارج از کشور طی زمان مورد توافق ، تعهد مینماید مواد، ابزار، ماشین آلات ، قطعات و خدمات مورد نیاز آن طرف را برای ایفای تعهدش در اختیار وی قرار دهد.
در مورد قراردادهای جدید تجارت بین المللی از قبیل قراردادهای پایاپای به جهت مستحدثه بودن سابقه ای در فقه و حقوق موضوعه ندارد اما در خصوص ماهیت و اوصاف این نوع قراردادها در نظام حقوقی ما نهادهای متشابهی از قبیل عقد بیع ، عقد معاوضه ، جعاله و عقد صلح دیده میشود.