چکیده:
تجلّی سیمای حضرت فاطمه (ع) در شعر شاعران شیعی به اهل بیت (ع) از دیرباز
تاکنون، به ویژه در شعر دوره معاصر، به وفور دیده میشود. شاعران شیعی معاصر در ادبیّات عربی و
فارسی از دریچه شعر، مظلومیّت این بزرگ بانوی جهان اسلام را به تصویر کشانده و به عنوان حلقه
اتصال نبوّت و امامت به تشنگان حقیقت معرّفی نمودهاند. تعابیر شاعران بیش تر مشترک است؛ ولی
در ادییّات عربی به مضامینی همچون شفاعت، بضعة النبی و جریان فدک بسیار بیشتر از ادب فارسی
توجّه شده است. در صورتی که در ادب فارسی به بودن و فضایل و مناقب عالیه حضرت
زهرا (ع) اهتمامی بیش تر شده است. این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی و با استناد به شواهدی
از اشعار شاعران شیعی معاصر، به بررسی و تحلیل ساختاری و محتوایی سیمای حضرت زهرا (ع) در
شعر معاصر فارسی و عربی پرداخته است. نتایج حاصل از تحقیق نشان میدهد که به طور کلّی، جنبه
رثایی در هر دو ادییّات عربی و فارسی غالب است و به جنبه حماسی توجّهی نشده است. و شاعران
ادب معاصر عربی و فارسی در اشعارشان از به کارگیری موسیقی خارجی و داخلی و قافیه و نظام
واژگانی خاص جهت تاثیر بیشتر بر مخاطب بهره بردهاند.
خلاصه ماشینی:
شعر و ادبیات فاطمی، بهعنوان یکی از زمینههای مهم و مطرح شعر معاصر، ذهن بسیاری از شاعران متعهد به اهل بیت (ع) را به خویش مشغول داشته است، اما تفسیر ودیدگاه و اهتمام شعرای عربی و فارسی در مورد شخصیت مقدس و اعتقادی و تنها یادگار پیامبر (ص) و حلقة اتصال پیامبران با ائمه (ع) موضوعی مهم است که نیاز به تحلیل و بررسی دارد.
6-1-2: نمونههای شعری ادب فارسی با مضمون امالائمه بودن حضرت زهرا (ع) شیخ آیتی بیرجندی در مدیحة حضرت زهرا (ع) چنین سروده است: أمالائمه عصمت کبری چون در حسابمریم اگر ز دامنش عیسی ظهور کرد بر یازده ولی خداوند مادر استأمالائمه مادر شبیر و شبر است (احمدی بیرجندی، 1379: 118) این ابیات از دو عنصر موسیقی خارجی، یعنی وزن و قافیه و موسیقی داخلی، یعنی از ریتم درونی الفاظ و عبارات برخوردار است که ناشی از حروف تشکیل دهندۀ آن و نیز نحوه چینش آنها در کنار یکدیگر حاصل میشود.
ضیائی، در ابیاتی زیبا، حضرت زهرا (ع) را مادر ائمة اطهار (ع) معرفی نموده و چنین سروده است: ای فلک عصمت و شفیعة محشرکفو علی مادر ائمۀ اطهار مهر جهانی و و نور چشم پیمبردختر پیغمبر و حبیبة داور (همان، 112) در ابیات فوق شاعر از اسلوب کنایه از موصوف استفاده نموده است.
ابیات فوق به آیة شریفة55 سورة مائده اشاره دارد: «انما ولیکم الله و رسوله و الذین آمنوا الذین یقیمون الصلوة و یؤتون الزکاة و هم راکعون» 6-1-6: جریان فدک و مظلومیت زهرا (ع) فدک سند مظلومیت حضرت زهرا (ع) میباشد که مورد اهتمام شاعران در ادب فارسی و عربی معاصر قرار گرفته است.