چکیده:
طراحی و احیای تمدن نوین اسلامی مبتنی بر مبانی ارزشی و اصول اساسی اسلام، که بهصورت جامع و جهانی ارائه شود و متناسب و پاسخگوی همه شئون، نیازها و ظرفیتهای بشر باشد، از اهداف والای نظام جمهوری اسلامی ایران است. بیتردید یکی از مهمترین راههای رسیدن به جایگاه مطلوب تمدن اسلامی، تجلی روحیه انفاق، ایثار، فداکاری و نیکوکاری در قالب سنت حسنه وقف است. نهاد وقف راه و درب تمدن اسلامی است و حکمت تشریع وقف و علت غایی آن دسترسی به تمدنی جامع و پایدار است که بدون آن احیای این تمدن ممکن نخواهد بود. ایده اصلی این مقاله آن است که با توجه به اینکه وقف سرمایهگذاری برای رفع نیازهای پایدار عام المنفعه است، هویت اجتماعی دارد و با ایجاد ساختارها و تشکیلات بر اساس نیازهای جامعه و تبدیل مالکیت خصوصی به مالکیت جمعی و عمومی، یک نهاد کلان اجتماعی است که در همه شئون جامعه ازجمله فرهنگ، اقتصاد، سیاست، تعلیم و تربیت، امنیت و ... موثر است، از اینرو میتوان گفت وقف نظام اجتماعی اسلام را رقم میزند که نظام سیاسی بر آن نظام اجتماعی استوار میشود و پایداری تمدن و نظام سیاسی، مدیون پایداری نهاد وقف است. در مقاله حاضر ضمن بررسی مبانی حاکم بر تمدن اسلامی، به نقش و رسالت وقف و موقوفات در این مبانی پرداخته میشود.
خلاصه ماشینی:
جایگاه و نقش وقف در مبانی تمدن اسلامی سید محمود موسوی<FootNote No="165" Text=" دانشجوی دکتری دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم (نویسنده مسئول).
ایده اصلی این مقاله آن است که با توجه به اینکه وقف سرمایهگذاری برای رفع نیازهای پایدار عام المنفعه است، هویت اجتماعی دارد و با ایجاد ساختارها و تشکیلات بر اساس نیازهای جامعه و تبدیل مالکیت خصوصی به مالکیت جمعی و عمومی، یک نهاد کلان اجتماعی است که در همه شئون جامعه ازجمله فرهنگ، اقتصاد، سیاست، تعلیم و تربیت، امنیت و ...
مقام معظم رهبری در این زمینه میگوید: «شاخصه اصلی و عمومی تمدن اسلامی، بهرهمندی انسانها از همه ظرفیتهای مادی و معنویای است که خداوند برای تأمین سعادت و تعالی آنان، در عالم طبیعت و در وجود خود آنان تعبیه کرده است».
از آنجایی که هدف اصلی در این نوشتار جایگاه و رسالت وقف در مبانی تمدن اسلامی است و باید نقش وقف را در ایجاد و شکوفایی تمدن بررسی شود، باید به این نکته توجه کنیم که آنچه بهطور کلی در رأس همه آثار و ثمرات وقف قابل ذکر است، همین ابعاد دینی و معرفتی آن است.
این اصل به ما می آموزد که انسان تنها در برابر ذات اقدس حق باید تسلیم باشد و از هیچ انسانی نباید اطاعت کند مگر اینکه اطاعت او اطاعت خدا باشد»<FootNote No="188" Text=" امام خمینی، سید روحالله، آیین انقلاب اسلامی، ج 1، ص 3.