چکیده:
امروزه در زمینه مبارزه با اعمال مجرمانه در مناطق مختلف دریایی، تعارضِ مابین صلاحیت دولت صاحب پرچم و دولتهای دیگر، یکی از چالشهای جدی حقوق بینالملل دریاها را تشکیل میدهد. به طور کلی مطابق قواعد حقوق بینالملل عرفی، دولت صاحب پرچم، جز در موارد استثنایی، در دریای آزاد صلاحیت انحصاری پیشگیری و سرکوب این اعمال را بر عهده دارد. با این حال رویه اخیر بینالمللی نشان میدهد که دولتهای قدرتمند دریایی تلاش کردهاند محدودیتهای بیشتری را در این زمینه و به ویژه برای مقابله با اعمال تروریستی به دولت صاحب پرچم تحمیل کنند. این در حالی است که برخی از دولتها همچنان در مقابل این تمایل دولتهای زورمند مقاومت میکنند و آن را نامشروع میدانند. این مقاله تلاش میکند تا با بررسی رویه دولت ها و مقررات موجود بینالمللی، میزان مشروعیت این اقدامات و تحول حقوق بینالملل را در این عرصة حساس، مورد بررسی و موشکافی قرار دهد.
خلاصه ماشینی:
بازنگری کنوانســیون ســرکوب اعمال غیرقانونی بر ضد امنیت دریانوردی نیز پــا را از حیطۀ اصل «صلاحیت انحصاری دولت صاحب پرچم » فراتر ننهاده است ٢ و تنها یک «فرایند چندجانبۀ توافقی » را در مورد بازرســی و توقیف کشــتی های مظنون پیش بینی نموده است ٣ که بر آن اســاس دولت ها می توانند در زمان امضا یا تصویب پروتکل ، با عنایت به اصل عمل متقابل ، اجازة عام توقیف و بازرســی کشتی های حامل پرچم شان را به تمام دولت های عضو بدهند.
درســت است که مادة ١٠٥ کنوانسیون ملل متحد در زمینۀ حقوق دریاها مقرر می دارد: «محاکم دولتی که اقدام به توقیف نموده است می تواند در باب کیفرهای اعمالی به دزدان دریایی اظهار نظر نماید»، ولی تفسیر مضیق از این ماده به گونه ای است که امکان اعمال صلاحیت جهانی را در مورد دزدی دریایی به عنوان امری فراهم می کند که به شکل سنتی از سوی حقوق بین الملل عرفی پذیرفته شــده اســت .
٢. بند (د) پاراگراف اول مادة ٢٧ کنوانســیون ملل متحد در مورد حقوق دریاها به دولت های ســاحلی اجازه می دهد تا برای مجازات و ســرکوب قاچاق مواد مخدر یا روانگردان ، صلاحیت کیفری خود را بر عرشــۀ یک ناو خارجی در حال عبور از دریای سرزمین شان که می تواند متعلق به دستگیری افراد یا اجرای دستورات قضایی باشد، در صورت لزوم اعمال کنند.
٣. مــادة ٣ این کنوانســیون از دولت های عضو می خواهد تا اقدامات ضروری را بــرای اعمال صلاحیت کیفری خود در مورد قاچاق مواد مخدر و داروهای روانگردان در کشتی هایی انجام دهند که پرچم آنها را حمل می کنند.